Het blauwe schrift nr. 10

Er was eens een roodharige man die geen ogen en geen oren had. Hij had ook geen haren, zodat men hem maar bij wijze van spreken roodharig noemde. Spreken kon hij niet, want hij had geen mond. Een neus had hij ook niet. Hij had zelfs geen armen en benen. Hij had ook geen buik, hij had ook geen rug, hij had geen ruggegraat, hij had helemaal geen ingewanden. Hij had niets! Zodat het niet uit te maken is over wie het gaat.

Laten we het liever niet over hem hebben.

[6 januari 1937]

In Rotterdam

Ter ere van de 100^ste geboortedag van de Russische schrijver Daniil Charms zal het absurdisme in november en december bezit nemen van de Nederlandse podia, waaronder in Rotterdam, in een combinatie van muziek, film en theater.

Als zusterstad van St Petersburg (sinds 1984) gaat Rotterdam niet zomaar voorbij aan de 100^ste geboortedag van de Russische schrijver Daniil Charms.

Op 29 november speelt De Kift in Lantaren-Venster haar meesterlijke rock-opera ‘Vier Voor Vier’, gebaseerd op een van de toneelteksten van Daniil Charms. Voor deze gelegenheid wordt een combinatie gemaakt van De Kift’s eigenzinnige potten- en pannenmuziek, fanfaretoeters, knoestig krassende koorzang en twee klassiek geschoolde zangstemmen van Monique de Adelhart Toorop (mezzosopraan) en Jeroen Manders (bariton). Vier Voor Vier is een voorstelling voor iedereen die van opera houdt, maar het nog niet weet.

In het voorprogramma geven de Russinnen Marynka & Isadora hun interpretatie van Charms’ visie op vrouwen in ‘Een Smerig personage’. Elisabeth Reijnders geeft een korte maar krachtige voordracht van een van de zwartste en hardste teksten van Charms ‘Rehabilitatie’. 

Daniil Charms is vooral bekend als Russisch absurdistisch schrijver. Hij leefde van 1905 tot 1942, en woonde vrijwel zijn hele leven in St-Peters­burg/Lening­rad. Tijdens zijn leven publiceerde hij niets, behalve enkele verhalen voor kinderen. In 1927 richtte hij met een aantal schrijvers, schil­ders en musici de avant-gardistische groep Oberioe (‘vereniging voor reële kunst’) op, die in 1930 verboden werd. Deze groep staat in de traditie van de Russische avant-garde van de dichters Chleb­nikov en Tufanov en de schilder Malevitsj, met wie Charms nauw contact onderhield.

Met zijn ultrakorte, paradoxale verhalen, zijn dada-achtige gedichten en groteske toneelteksten werd Charms de belangrijkste vertegenwoordiger van het Russische absurdisme.

In 1942 overleed hij in een gevangenis­ziekenhuis. Sinds eind jaren '70 wordt zijn werk gepubliceerd en vertaald. Daniil Charms is niet alleen een inspiratiebron voor vele theatermakers en schrijvers maar ook voor muzikanten, filmmakers en schilders.

Op 30 november is er de kindervoorstelling ‘Welles-Nietes’in het Isala-theater in Capelle aan de IJssel van het theatergezelschap Unieke zaken. Op 9 december theatrale electropunkrock van de Russische band NOM in WORM, met voorafgaand een optreden van Dalgoo (vernieuwende jazz), een muzikaal-theatrale voorstelling van Coolhaven en ‘De lijst der dieren’ van Eddie Kagie en Pepijn Spoor. In WORM zijn ook op 5 en 6 december twee filmavonden met onder andere prijswinnende animatiefilms van Aurel Klimt en Peter Kaboth en twee lange Charms-films naar leven en werk van de schrijver van Oleg Kovalov en Mikhael Kreihsl. Op 11 december is de opening van de expositie van de Russische kunstenaar Nikolay Kopeykin, in Koffie Verkeert.

Als afsluiter zal op 30 december, de verjaardag van Daniil Charms, de ‘Dag van de absurde straatscènes’ plaatsvinden. Charmsiaanse taferelen op de openbare weg. Geïnteresseerden hiervoor kunnen zich melden bij info@kultprom.org.

Een actueel programmaoverzicht en meer informatie over de schrijver staat op www.daniilcharms.nl.

Het Charms-jaar wordt georganiseerd door de Rotterdamse Stichting KULTPROM in nauwe samenwerking met het Russisch Cultureel Centrum in Amsterdam en boekhandel Pegasus in Amsterdam. Meer informatie:

stichting KULTPOM Rotterdam, Andre Schreuders: info@kultprom.org