Het begin is vreemd en eigenaardig, voor wie een moderne film verwacht.
Beyond the Rocks
Het is maandag 13 juni kwart over 7. De winkels hebben de rolluiken en hekken voor de etalages gesloten. De ondergaande zon schijnt over de Rotterdamse daken en siert de witte panden met een oranje gloed. Er loopt, aan de andere kant van de weg, een groepje mannen gekleed in donkere leren jassen op de bruine stoep. Zo nu en dan verdwijnt er een klein grijs-blauw rookwolkje boven hun hoofden in de lucht. Een rode auto staat half op de stoep geparkeerd met oranje knipperlichten aan. Over de gele stenen van Eendrachtplein klinkt het klakken van hakken boven het remgeluid van tram 8 uit. Op de Nieuwe binnenweg zitten mensen op het terras van Rotown in de zon met een drankje. Binnen klinkt muziek, er wordt gepraat en gelachen. Het ziet er gezellig uit. Maar tijd voor een drankje is er helaas niet. Over 5 minuten begint in filmtheater Lantaren/Venster de film Beyond the Rocks. Vanavond is de laatste voorstelling.
Beyond the Rocks, de naam klinkt niet bekend. Bij de kassa hangt een poster van de film. Tijd om te kijken wat er staat geschreven is er niet meer. Door de glazen deuren, richting bioscoopzaal, hangt de bekende geur van popcorn. In de zaal hebben een aantal mensen al een plekje uitgezocht. Achter in de zaal, redelijk in het midden, is het zicht op het scherm onbelemmerd. Eenmaal boven, omhelst door de gemakkelijke bioscoopstoel, jas uit, tas op de grond, vol hoop en zonder verwachtingen klinkt het melodietje van een mobiele telefoon die uit wordt gezet. De lampen gaan uit, de zaal wordt stil en op het doek verschijnt beeld. Met lichte tegenzin
Het begin is vreemd en eigenaardig, voor wie een moderne film verwacht. In zwarte vierkanten en wit schrift worden de acteurs voorgesteld. Vergelijkbaar met de nieuwe Albert Hein reclame. Regie: Sam Wood, hoofdrol spelers: Gloria Swanson en Rudolph Valentino. Onbekende nietszeggende namen in de filmwereld van nu. Vreemd is dat niet, de film dateert uit 1922. Zo vertelt een medebezoeker na afloop buiten de zaal. Het is een oudere man. Hij heeft grijze plukken haar langs zijn oren en pretrimpels rond zijn blauwe ogen. ‘Het is verfrissend om te zien dat de jeugd nog interesse heeft voor een dergelijke film’.Lange tijd, zo verteld hij, was de film kwijt, maar werd recentelijk teruggevonden tussen de collectie van een filmverzamelaar en gerestaureerd in Amsterdam. ‘Dat is wat de film zo apart maakt, het is een hele aanwinst’. De man doet zich voor als een echte filmkenner. Hij heeft gelijk. Beyond the Rocks is zeer zeker een heel aparte film.
De eerste paar minuten zijn erg ongemakkelijk door te komen. Het is lastig om met geklemde lippen, kaken strak op elkaar en schokkende schouders de lach te bedwingen. Alles is in zwart-wit, zonder dialoog. Niet bepaald een doorsnee film. Het decor, anders dan in moderne films, is plat. Bordkarton plat. De speelt zich af in Engeland, Tirol, Parijs en Egypte maar duidelijk is er nooit één stap buiten de filmstudio gezet.
Bijzonder ongeloofwaardige achtergronden en veel overdreven kostuums met veren en tierlantijntjes, maakt dat de film meer op een toneel lijkt. De scènes lopen niet vloeiend in elkaar over, bewegingen gaan schokkend. Ook de make-up van de mannen versterkt het ongeloofwaardigheidgevoel. De actrice heeft nepwimpers en donkere, hartvormige lippen. Dit alles doet nogal denken aan een poppenspel als Thunderbirds.
Ondanks het ontbreken van dialogen, kraakt de krant, piept het tuinhekje, klots het water en hinniken de paarden. Met gesloten ogen is de film net een hoorspel. De drama en gezichtsuitdrukkingen, handgebaren en verlangende blikken, zijn heerlijk overdreven. Er wordt niets aan de verbeelding overgelaten.
Daarnaast is het verhaal vreselijk voorspelbaar. Een meisje is getrouwd met een rijke oudere man omdat haar aristocratische ouders dat zo wilde. Tijdens de huwelijksreis ontmoet zij een jonge, knappe, edele man. Zij dreigt tijdens de reis in een afgrond terpletter te vallen, ook verdrinkt ze bijna. Hij is gelukkig beide keren aanwezig om haar, als een echte held, te redden uit haar benauwde situaties. Zij valt op hem. Hij valt op haar. Heel cliché. Dan wordt ook nog eens haar man neergeschoten door Arabieren, zodat niets of niemand de twee nog kan scheiden. Een waar sprookje, zucht.
Waarschijnlijk was juist het verhaal in 1922 heel spannend en schokkerend. De film zelf gewoon, net als alle andere. Nu is dat precies andersom. Het verhaal is de moeite absoluut niet waard. Voor deze tijd wel heel achterhaalt en suf. De film zelf echter, is des te meer intrigerend.
Na de eerste paar minuten ingehouden lach en geforceerde concentratie, werd de film buitengewoon interessant. Het zwaar overdreven acteren, het vreselijke decor, de geluidseffecten en het flikkerende beeld verveelde geen moment, waren vermakelijk, versterkten de emoties en wekten een alertheid op die in moderne films alleen met spannende deuntjes kan worden gecreëerd. De hele poppenkast rond de acteurs doet er eigenlijk niet toe, dat is geschikt voor liefhebbers. De muziek en het beeld alleen, werken hypnotiserend.
Het filmmateriaal is in wezen de film, de ontbrekende dialoog. Ook het zwart-wit, blijk plots niet zwart-wit te zijn. Misschien komt het door de verstreken tijd, misschien door het geknutsel aan de banden, hoe dan ook, de film bevat een oranje gloed. Alsof tijdens de gehele film de zon die eerder buiten eenzelfde oranje gloed verschafte, ook in de zaal aanwezig was..
81 minuten later was het scherm weer zwart en waren de lichten aan. De zaal inmiddels verlaten. Beyond the Rocks was zeer zeker een heel aparte film. Boven, in de gemakkelijke bioscoopstoel, vol verbijstering, verdeeldheid, verlangen en met een volmaakt gevoel, komt met het welkoms deuntje van de mobiele telefoon de realiteit langzaam terug. De straat, de trams, de auto’s, de vele kleuren, de pratende en lachende mensen, terug naar de werkelijkheid. Met lichte tegenzin.
Door: Annemarth Stijntjes
