Sloop en nieuwbouw zijn wel degelijk een goede methode om wijken te verbeteren, zegt Peter van der Gugten. De Rotterdamse woningontwikkelaar heeft de afgelopen tien jaar meegewerkt aan de aanpak van bijna twintig moeilijke wijken, waaronder Spangen in Rotterdam en Osdorp in Amsterdam.
Hij heeft, zegt hij, in zijn ervaring met dit herstructureren van probleemwijken, gezien dat vooruitgang best mogelijk is. Van der Gugten: ‘Neem de voorheen beruchte drugswijk Spangen. Daar gaat het toch echt beter, nu het woningaanbod meer gedifferentieerd is, in combinatie met een aanpak van de sociale problemen.’
Kort door de bocht
Hij zet zich hiermee af tegen onderzoekers van de Universiteit Utrecht die stellen dat sloop en nieuwbouw niet helpen, omdat daarmee de problemen worden verplaatst. Dat is op zijn minst te kort door de bocht, zegt Van der Gugten, alleen al omdat zo’n wijk laten voortmodderen geen optie is.
Van der Gugten: ‘Kijk naar Kanaleneiland in Utrecht. Een concentratie van problemen leidde er tot meer problemen. En daarop werd dan gereageerd met een samenscholingsverbod. Alleen maar nee roepen tegen plannen is slecht voor een wijk. Dan zeg je eigenlijk tegen de inwoners: zoek het zelf maar uit. De afgelopen jaren is Kanaleneiland alleen maar achteruitgegaan. Zo’n wijk kun je toch niet verder laten afzakken?’
Slechtste teken
Van der Gugten wordt gevraagd zijn visie te geven als de animo om in een wijk een woning te betrekken terugloopt. ‘Het slechtste teken is als bewoners die hun positie iets zien verbeteren wegtrekken. Die mensen denken: hier wil ik mijn kinderen niet opvoeden. Gemeenten of woning-corporaties vragen ons dan te helpen die wijk weer in de lift te krijgen.’
Het slopen van woningen wordt volgens Van der Gugten vaak verkeerd uitgelegd als het wegsturen van mensen. ‘Het is niet zo dat de rijken naar de wijken komen en dat de oorspronkelijke bewoners moeten wijken. In Kanaleneiland krijgen de mensen die noodgedwongen moeten verhuizen de mogelijkheid om terug te keren.
‘Je bouwt in zo’n wijk nooit voor de rijkste klasse. Het gaat om het vasthouden van mensen met perspectief. Mensen die in de bouw werken of in de zorg. Laat je die verhuizen, of zorg je ervoor dat ze in de wijk een huis vinden waar ze blij mee zijn? Je moet ook zorgen voor goede scholen en mooie openbare ruimte. Want als de meer kansrijken vertrekken, komen er meestal minder kansrijke bewoners in de plaats.’
Volgens woningontwikkelaar Peter van der Gugten is het verdunnen van problemen in een wijk altijd een oplossing, omdat de moeilijke gevallen elkaar dan niet kunnen versterken. Het begeleiden van mensen met problemen noemt hij wel noodzakelijk. ‘Er is maar een hele kleine groep die niets wil, die niet wil werken en asociaal gedrag vertoont.’
Zorgvuldig
Natuurlijk moet je mensen op een zorgvuldige manier herhuisvesten, zegt Van der Gugten. ‘Als je vijfhonderd woningen sloopt, en je huisvest al die bewoners gezamenlijk op een andere plek, ben je natuurlijk aan het verplaatsen. Maar dat gebeurt volgens mij nergens zo.’
Doel van sloop- en nieuwbouwprojecten is bewoners perspectief te bieden door de wijk op een positieve manier te veranderen. Het levert volgens Van der Gugten wel degelijk iets voor de kansarmere bewoners op als er kansrijken komen wonen. Van der Gugten: ‘De wijk krijgt betere voorzieningen met de komst van de middeninkomens. En er komt een positieve ontwikkeling, die kan overslaan.’
Geduld is bij dergelijke projecten heel belangrijk, aldus de ontwikkelaar. ‘Het gaat niet van de ene op de andere dag beter. Neem Spangen, dat werd geteisterd door drugsoverlast. Er kwamen koopwoningen en huurwoningen in de wat hogere prijsklasse. De openbare ruimte werd aangepakt, er kwamen meer speelplekken en de problemen met drugs, prostitutie en onveiligheid werden aangepakt.’
Gunstiger
Inmiddels zijn de veiligheidscijfers in de wijk aanmerkelijk gunstiger dan vóór de operatie. Van der Gugten: ‘Het duurt even. Tot drie, vier jaar geleden was het een zware periode. Nu begin je te zien dat er een andere doelgroep op de wijk afkomt.’
Volgens Van der Gugten gaan daardoor ook experimenten lukken, zoals het project met kluswoningen, waar jongeren de kans krijgen om een oud huis te verkrijgen met de verplichting de woning op te knappen. ‘Dat betekent een totaal nieuwe instroom van creatievelingen of studenten.’
