Mohammed Enait, de islamitische advocaat uit Rotterdam, tart de grenzen van het Nederlands fatsoen.
Hij geeft vrouwen geen hand en weigert op te staan voor een rechter. Is de verontwaardiging terecht?
Het mes snijdt aan twee kanten, zegt prof. dr. Godfried Engbersen, hoogleraar sociologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. ,,Ik denk dat hier twee zaken samenkomen. Aan de ene kant het toenemend onbehagen ten aanzien van moslims, waardoor we de neiging hebben zaken uit te vergroten. Aan de andere kant gaat het hier wel om de rechtbank. Dat is de hoeksteen van onze rechtscultuur, waar ongeschreven beleefdheidsregels gelden.’’
Het feit dat Enait vanuit zijn ‘diepste geloofsovertuiging’ weigert voor een rechter op te staan is voor Engbersen van een andere orde dan ‘symbolische kwesties’ als het toestaan van hoofddoekjes en handen schudden.
Eerder weigerde de gemeente Rotterdam Enait een baan bij de sociale dienst, omdat hij uit principe vrouwen geen hand schudt. Ten onrechte, oordeelde de Commissie Gelijke Behandeling. Maar de rechter in Rotterdam gaf de gemeente gelijk.
,,Dat je geen handen schudt, à la,’’ zegt Engbersen. ,,Daar moet je je niet te veel van aantrekken. Maak deze kwestie niet groter dan het is. Maar het gaat wel ver om niet voor een rechter op te staan. De omgangscode van een instituut als de rechtbank wordt genegeerd, en daarmee worden we in onze ziel getroffen.’’
Dat Enait moslim is, maakt dat de zaak wordt uitvergroot. ,,Ik ben ervan overtuigd dat als een Nederlandse advocaat niet zou opstaan of een parlementariër zich niet zou houden aan de huisregels in de Kamer dan zou er ook verontwaardiging zijn. Maar niet zo sterk als bij een moslim.’’
Engbersen wijst erop dat de rechtbank van Rotterdam het oogluikend toestaat totdat de Orde van Advocaten zich erover heeft uitgesproken. ,,We moeten het probleem niet te veel uitvergroten. Het is wel logisch dat de beroepsgroep er niet gelukkig mee is, maar zij kunnen er ook iets mee doen.’’
Zo kan Orde van Advocaten sancties opleggen als een advocaat niet functioneert of diegene royeren. In de zaak tegen de gemeente oordeelde Enait de uitspraak als een ‘boerenvonnis’ en ‘handenschudfundamentalisme’ van een ‘witte rechter’. ,,Het is raadzaam na te denken over handhaving van de fatsoensregels. Er zullen ook weinig advocatenkantoren zijn die van de diensten van deze man gebruik zullen maken. Dan wordt hij vanzelf gemarginaliseerd.’’
De gemiddelde burger zal op zijn tanden moeten bijten. Mohammed Enait is ‘strategisch bezig, zegt Engbersen. ,,Hij zoekt de achilleshiel van onze gevoeligheid op en prikkelt die. Hij wil doelbewust provoceren. We zijn nog steeds verrast als zo’n provocatie zich voordoet en hebben de neiging daar zwaar aan te tillen. Ik hoop niet dat we die man terugzien in allerlei Pauw Wittemans. Want die aandacht kan een averechts effect hebben, waardoor dat recalcitrante gedrag juist wordt aangemoedigd. We moeten alert zijn op de verslonzing van fatsoensregels. Zeker in de rechtszaal.’’
