F. Yildiz is een jonge ondernemer van 25 jaar. Hij heeft al zeven jaar zijn eigen levensmiddelenzaak, Öz Aslan, met een groente- en vleesafdeling. In 2001 is hij gestopt met school, op z’n zestiende, omdat hij de winkel kon kopen. In de schappen staan potten kikkererwten, Ciftlik zachte kaas (met een Hollandse koe afgebeeld op het etiket), en er liggen grote zaken bonen en noten.“Toen ik begon, liep de zaak goed. Dat veranderde toen de euro kwam,” zegt de bebaarde, zacht ogende jongeman. “Het ging met de euro eerst een beetje beter, maar daarna werd het minder. De laatste tijd is het echt moeilijk. Net nog een grote aanslag gehad van de Belastingdienst. Mensen kopen minder. Bijna iedereen die hier woont is afhankelijk van de Sociale Dienst. De concurrentie is ook groot, er zijn hier drie supermarkten.” Om extra te verdienen is Yildiz, vader van twee kinderen,  sinds een jaar ook op zondag een halve dag open. “Het is niet goed, je hebt een dag rust per week nodig. Maar ik moet wel.”Over de veiligheid is Yildiz niet echt te spreken. “Het is hier niet zo veilig. Er zijn junkies die diefstal plegen. Ik voel me niet veilig. Maar ik moet leven, ik heb geen andere keuze.” De Turkse ondernemer, die met zijn vader naar Nederland kwam – de rest van de familie is in Turkije achtergebleven - , is wel blij met zijn woonplaats. “Het bevalt me goed in Rotterdam, al is het er wel druk.” 

Turks goud

De deur van de luxe juwelierszaak Anadolu gaat pas open, als je gebeld hebt en de eigenaar denkt dat de situatie veilig is. Hij is eveneens van Turkse afkomst, maar wil zijn naam niet noemen uit veiligheidsoverwegingen. De zaken gaan wel goed, vertelt hij. “Vooral het goud, Turks goud, dat is speciaal.” Dit goud is anders dan het goud dat in Nederland voornamelijk verhandeld wordt. De kleur is iets witter. Bovendien is de bewerking verfijnder. De 45-jarige juwelier is 27 jaar in Nederland. Hij heeft vier kinderen, van 21, 20, 19 en 7. De twee oudsten doen de hogeschool, vertelt hij. De zaken gaan goed, hoe zit het met de veiligheid? “Vroeger was het erger, met overvallen, diefstal. Ik heb nog nooit een overval meegemaakt, maar toch voel ik me niet veilig. Ik heb stress over mijn veiligheid.” Vindt hij zijn werk leuk? “Ik móet dat doen, ik heb broodje nodig voor de kinderen,” zegt de juwelier.  

Pools meisje

Erdogan Alpsoy staat achter de bar van café Cardak. Hij werkt voor zijn broer die sinds zes jaar de eigenaar is. Hun vader kwam in 1976 naar Nederland, hun moeder twee jaar later. “De zaken gaan redelijk,” zegt Alpsoy, “al hebben de mensen geen geld meer.” Ook hij wijt de problemen gedeeltelijk aan het invoeren van de euro. “In de guldentijd stonden de mensen te wachten op een tafeltje. Nu zjin er altijd tafels vrij. Vroeger kwamen de mensen naar het café als ze klaar waren met werken, nu gaan ze naar huis omdat de prijzen hoger zijn.” Ook het anti-rookbeleid kost klanten, al is er een rookruimte.Er was nog meer tegenslag. Een Pools meisje werd aangenomen als se rveerster. Ze had papieren en een sofinummer. De politie deed een inval in het café. Het bleek dat het meisje niet mocht werken. De rechter besliste dat het café drie maanden dicht moest en dat er een boete van € 8500,- betaald moest worden. “Dat heeft ons heel veel geld gekost. We dachten echt dat ze mocht werken.”De broers hebben het ondernemen niet van een vreemde. Hun vader had in de Oleanderstraat een café, het tweede Turkse café in Rotterdam. “Daar kon je toen geld mee verdienen. De eerste Turkse bakker, de eerste Turkse cafés, dat was een succes.” Die tijden zjin voorbij. “Er is geen geld meer om te investeren. We werken dag en nacht, het levert zoveel stress op. “We zijn iedere dag open van negen uur ’s ochtends tot één uur ’s nachts. Liever zouden we tot vier uur ’s nachts open zijn. Dat is precies de tijd dat de mensen aan de bar zitten. Ze komen om twaalf uur en na een uurtje is het alweer voorbij.” Enkele jaren geleden was het niet zo veilig in de buurt, vergeleken met nu, zegt Alpsoy. “Wij weigeren bepaalde jongeren met: sorry, dit is jouw tent niet. Omdat iedereen hier elkaar kent, luisteren ze wel.”Aan de bar staat een gezette man in een donker pak met een blauw shirt eronder, een karakteristieke oude Turk met een vriendelijk gezicht. “Ik ben al 33 jaar illegaal in Nederland. Ze hebben me al tien keer gepakt. Ik ben twee jaar werkloos en volgende maand moet ik terug naar Turkije. Mijn zoon studeert hier aan de universiteit.”