Toen Ivo Opstelten in februari 1999 burgemeester van Rotterdam werd, had Richard Florida zijn boek 'The Rise of the Creative Class' nog niet geschreven.

Welk beleid stond de burgemeester eigenlijk in die beginjaren voor ogen?

     'Voor Rotterdam was natuurlijk als vanouds de ontwikkeling van de haven en aanverwante sectoren als transport, petrochemische industrie en commerciële dienstverlening belangrijk. De ontwikkeling van het Midden- en Klein Bedrijf was een aandachtspunt. Maar welbeschouwd is Rotterdam altijd een creatieve stad geweest, daar hadden wij de theorie van de heer Florida niet voor nodig. Kijk naar wat er in Rotterdam is gerealiseerd. We staan internationaal op de kaart met ons Filmfestival, we hebben het Architectuur Instituut, de Kop van Zuid is ontwikkeld, we maken naam als design-stad, elk jaar zijn er meer festivals. Rotterdam is een behoorlijk creatieve stad.'

Toch manifesteert de stad zich niet als adept van de 'creative-city'-theorie. Het lijkt bij enkele welwillende initiatieven te blijven. Op 11 november 2005 was Richard Florida als gastspreker aanwezig op 'City Life 2005', op uitnodiging van Citycorp en de gemeentelijke Economic Development Board Rotterdam (EDBR).

Profilering als 'creative city' zoals grote broeders als Amsterdam, Melbourne, Yokohama en Barcelona wèl doen, wijst de burgemeester nadrukkelijk van de hand. Aan een site als 'www.rotterdamcreativecity.nl' moet hij niet denken. Koketteren met een hype, dat past niet bij Rotterdam.

     'Ik hou niet van een suikerzakjes-profilering en tegeltjes-wijsheden. Visie op een suikerzakje of op een modieuze website, dat hoort niet bij Rotterdam. Dat hebben we ook helemaal niet nodig.'

Toch duiken in de stad regelmatig geluiden op dat Rotterdam zich onvoldoende profileert als creatieve stad, terwijl het potentieel ruimschoots aanwezig is. Of je dat nu meeliftend op de Florida-cs-hype doet, of in een andere vorm. Onlangs stelde Jacques van Heijningen, filmcommissioniar/directeur van het Rotterdamse Fonds voor de Film, in een interview in Nieuw Rotterdams Tij dat Rotterdam haar creatieve potentie onvoldoende uitdraagt. 

De burgemeester is het hier deels mee eens.

     'Ik zie zijn opmerking als een serieus signaal. De ontwikkelingen op de Mullerpier en bij de Schiecentrale zijn zeer bemoedigend, maar we zouden ons wel wat sterker kunnen profileren. Het heeft allemaal te maken met ons haven-imago, dat Rotterdam de 'gateway to Europe' is. Men associeert ons vooral met de haven.'

Haven, logistiek en dienstverlening zijn in de EDBR sterk vertegenwoordigd. Maar er is ook oog voor nieuwe ontwikkelingen. Kennis en kunde worden door de EDBR gezien als basis voor de toekomstige economie. Naast innovatieve kenniseconomie zullen creatieve activiteiten de top van de stedelijke economie van de toekomst vormen. Volgens de EDBR zal Rotterdam zich vanuit haar bestaande creatieve clusters ontwikkelen tot een creatieve en innovatieve stad en ruimte scheppen voor het onverwachte en voor andersdenkenden.

Welke creatieve clusters worden hier precies bedoeld, hoe wil de stad dit gaan stimuleren?

De burgemeester reageert enthousiast.

     'Er is een heel lijstje, u moet denken aan wetenschap, innovatie, design, architectuur, AV, studio's, ateliers. We moeten het wel meer laten zien, het komt niet voldoende voor het voetlicht. Maar kijk nou naar de resultaten. Zoiets als de Van Nelle Ontwerpfabriek, de Now&Wow, de aanmerkelijk verbeterde horeca in de stad. We willen de meest aantrekkelijke stad van Nederland voor hoger opgeleiden worden.'

     'De taskforce 'student city' van de EDBR heeft doelstellingen geformuleerd: aantrekken en vasthouden van studenten, versterken van het imago van Rotterdam als studentenstad, het ontsluiten van de woningmarkt voor Young Potentials en het verbeteren van de relatie tussen studenten en het bedrijfsleven. Het is ontzettend belangrijk dat de yuppen het in onze stad goed vinden. Zij bieden, dankzij hun koopkracht, bijvoorbeeld draagvlak voor het cultuuraanbod, winkels en allerlei andere voorzieningen.'

Op de vraag of er in de EDBR dan niet wat meer vertegenwoordigers uit de creatieve sector vertegenwoordigd zouden moeten zijn, reageert de burgemeester laconiek.

     'Het is bureaucratisch om te denken dat alle geledingen evenredig vertegenwoordigd moeten zijn in een dergelijk orgaan. Ook uiterst bekwame mensen met een andere achtergrond kunnen uitstekende vertegenwoordigers van onze creatieve industrie zijn.'

Dit betekent niet dat de burgemeester niet open staat voor initiatieven uit de creatieve sector.

     'Ze zijn welkom, mits het maar concreet en inhoudelijk is. We moeten onze tijd niet verprutsen met vaag geklets.'

We blijven een stad van niet lullen maar poetsen. Met de suggestie dat Rotterdam wel oog moet houden voor het kleine, het onverwachte, haar 'onderstroom', stemt de burgemeester helemaal in. Hij is het er mee eens dat de stad de passie en geestdrift van onafhankelijken en voorlopers moet koesteren.

     'Natuurlijk is er in de stad ruimte voor kleinschalige initiatieven. We moeten er voor zorgen dat mensen graag in onze stad blijven wonen. Kleine, verrassende initiatieven. Ja, die zijn goed.'

Als voorbeeld noemt hij opnieuw Now&Wow, het initiatief van Ted Langenbach, als iets kleins en oorspronkelijks dat nu is uitgegroeid tot een begrip.

Blijft de hamvraag: is Rotterdam een 'creative city'?

De burgemeester zegt volmondig 'ja'.  Voor honderd procent, maar op onze eigen manier.

     'Ik ben ontelbare keren gevraagd de heer Florida de hand te schudden. Duizenden mensen hebben mij op het boek geattendeerd. We moeten er zelf voor zorgen dat Rotterdam meer is dan de gateway to Europe. Dat we borrelen en bruisen en zeer creatief zijn op allerlei gebied. Rotterdam/Universiteitsstad! Rotterdam/AV-stad! Rotterdam/Architectuurstad! En ga zo maar door. Het city marketing beleid is op dat punt inderdaad wel eens wat onderbelicht, dat kan beter. Rotterdam wordt ook wel 'the best kept secret ever' genoemd. Maar als mensen hier eenmaal zijn, zijn ze verbaasd over hoe leuk het hier is. Dat zijn onze ambassadeurs!'

Zou Rotterdam er dan niet juist voor moeten zorgen dat 'the best kept secret ever' géén geheim blijft?

De burgemeester lacht en zegt met zijn donderenddiepe bas: 'Daar zijn we mee bezig, mevrouw!'

27 januari 2006 - door Marijke Baan

Met dank aan mr. I.W. Opstelten en drs. E.M. Messchaert