Het is 1977.

In Rotterdam is men al een aantal jaren bezig met plannen voor stadsvernieuwing, o.a. op Kop van Zuid. De renovaties in de Afrikaanderwijk en Feijenoord hebben geleid tot een daling van het aantal woningen. De gemeente besluit daarom zo’n 4000 huizen, voornamelijk sociale woningbouw, te gaan bouwen in het gebied tussen deze twee wijken, aan de BInnenhaven en de SPOorweghaven, dan nog voornamelijk voorzien van zand en pakhuizen, industrie en de trein die naar Dordrecht leidt.

Niet bepaald een ideale woonomgeving. En met de geplande komst van een zogenaamd eroscentrum ( plaats waar de prostitutie gehuisvest is ) in het nabij gelegen Poortgebouw zou het niet beter worden.

Er wordt op het stadhuis dan ook flink gekissebist over de kwestie. Wel bouwen, niet bouwen, wel hoeren, geen hoeren. Om te bewijzen dat wonen in het BiSpo gebied toch echt mogelijk is, begint men alvast met ‘een beetje’ bouwen en wel op het voormalige Handelsterrein aan de Rosestraat.

De eerste ontwerpen worden gemaakt door de gemeentelijke dienst Stadsvernieuwing. Voor verdere uitwerking gaat de chef van de afdeling met de schetsen naar architect-enfant-terrible Carel Weeber. Weeber noemt het voorstel truttig vanwege de kleinschaligheid en komt met een geheel nieuw idee: een hoogstaand stukje architectuur, genaamd de Paperklip (oude spelling). Het moest een voorbeeld worden voor de nieuw visie op het stadsbeeld. Kosten: slechts 100 miljoen gulden.

Het duurt even voordat iedereen overtuigd is, maar begin 1980 gaat het licht op groen. En 3 jaar later staat daar een reus van een gebouw met 549 woningen, wachtend op de ongeveer 1500 mensen die er kunnen wonen.

Oktober 2005

Inmiddels zijn we bijna 23 jaar verder .

Op een zonnige donderdagmiddag hebben Jacco en ik, als eerste afgezanten van Antenne Rotterdam en een beetje als Salon Nutopia, een afspraak met de floormanager van de Peperklip, de heer Vliege, voortaan te noemen Hans. Een energieke, intelligente man, die ons vertelt dat we precies zijn zoals hij zich had voorgesteld. Niet van die 12 in een dozijn types.. echte artistiekelingen. Hmm. Dat klinkt als een volle verwachting. Wij zetelen ons tegenover hem en krijgen direct een straf kopje koffie voor onze neus. In het gesprek dat volgt legt hij ons uit hoe de situatie in de Peperklip zoals hij nu is ontstaan.

Het gebied om het gebouw heen bleef nog jarenlang verlaten. De Peperklip zelf heeft sinds de oplevering te maken gehad met criminaliteit, vervuiling en verwaarlozing, geluidsoverlast, leegstand, foute mensen binnen, foute mensen buiten, dreiging van sloop, verbouwing en renovaties, waarna helaas elke keer weer het einde in zicht leek te komen. Hoe en waarom, het is echt teveel om op te noemen. Zo kwam dit vooruitstrevende project aan een reputatie die, zoals je begrijpt, niets te raden over liet. De Peperklip kwam alleen maar negatief in het nieuws. Een sociaal drama en een architectonische mislukking.

Wie wil daar in godsnaam wonen?

In 2002 had woningbouwvereniging Vestia, eigenaar sinds 1997, er genoeg van. Nog eenmaal wilde ze tijd, geld en vooral energie investeren om de Peperklip er weer bovenop te helpen. Er werd grondig onderzocht waar nou precies de kern van alle problemen zat en de conclusie was dat er een stevig beleid nodig was. Onder leiding van floormanager Hans kwamen er strikte regels, maar ook rechten, werden overlastgevende personen het gebouw uitgeprocedeerd, kwam er een plan om de bewoners opnieuw in te delen, “soort bij soort” zullen we maar zeggen, om onderlinge onenigheid te voorkomen. Zo is er een kinderrijke galerij, maar ook een galerij waar de rust zegeviert.

Huismeester Kees zorgt voor het dagelijkse reilen en zeilen binnen het gebouw, zodat alles nu rustig, schoon en inbraakveilig blijft. Mensen zeggen elkaar weer gedag. Zij die weg zijn gegaan toen het slecht ging willen nu weer terug naar hun Klip.

Het is zelfs zo dat er meer dan honderd wachtenden op de lijst staan voor een huisje in de Peperklip, terwijl er vroeger net zoveel huizen leegstonden. Het lijkt wel een wonder!

“Maar we zijn er nog niet”, zegt Hans. Wel verwacht hij binnen 3 jaar op te houden met werken. Dan moet huismeester Kees het samen met actieve bewoners en met hulp van gemeentelijke instellingen en de wijkpolitie zien te rooien.

We nemen afscheid van Hans. De rondleiding krijgen we van Kees. Onderweg naar buiten lopen we een jongedame tegen het lijf, die een documentaire maakt voor de IKON. “Dit zijn de dames die de komende tijd hun creativiteit met de camera op ons los laten”, stelt Hans ons aan haar voor. “Oh”, zegt ze met een ietwat moeilijke blik, “wat gaan jullie dan precies doen”? We leggen uit dat we door Antenne Rotterdam op verkenning uit zijn gestuurd en dat we naar gelang van wat we tegenkomen besluiten wat we willen doen. Filmen, fotograferen of alleen maar schrijven. “Hm”, zegt ze, nog niet echt tevreden. Ik begrijp wel dat ze het niet echt leuk kan vinden dat er nog meer camera mensen rondlopen om interessante film te maken over hetzelfde onderwerp. “Zij is hier al een jaar mee bezig”, zegt Kees.  Rijnmond was er ook al. Het is duidelijk dat er veel positieve publiciteit gewenst is.

En dat verdient de Peperklip ook.

Maar ...iedereen weet dat zonder medewerking van de bewoners alles weer in duigen kan vallen. Maar hoe zorg je ervoor dat mensen begrijpen dat de toekomst van hun woonomgeving afhankelijk is van hun inzet daarvoor en zich blijven inzetten, ook als het niet van hun gevraagd wordt? Er zijn in de Peperklip al initiatieven van bewoners o.a. een ploeg voor tuinonderhoud, een vrouwenhuis met activiteiten en cursussen en een kinderdagverblijf.

We besluiten ons voorlopig dus te richten op deze actieve mensen en hun beweegredenen, met in ons achterhoofd de vraag met wat voor een NUtopische actie wij, naast de verslagen voor Antenne, iets bij kunnen dragen aan de toekomst van de Peperklip.

De volgende keer:

Hoe ik samen met Jan(74), Emile(79) en Dolf(62) een tuintje opknapte.