Tentoonstelling Rotterdam geraakt, emoties van een stad in oorlog. Van 1-05-2005 tot 20-11-2005 te bezichtigen in het Schielandhuis
Chris Crauwels
Tentoonstelling Rotterdam geraakt, emoties van een stad in oorlog. Van 1-05-2005 tot 20-11-2005 te bezichtigen in het Schielandhuis
Rotterdam geraakt raakt
In geen stad in Nederland zijn de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog elke dag nog zo duidelijk zichtbaar als in Rotterdam. Wie (nader) kennis wil maken met Rotterdam in oorlogstijd oude herinneringen op wil halen is in het Schielandshuis op de juiste plaats. Tot 20 november is in de kelder van het historisch museum de tentoonstelling Rotterdam geraakt te bezichtigen, waar de emoties van vijf lange bezettingsjaren treffend centraal staan.
“Gaat u maar rustig slapen” zei Colijn in 1936 in een radiotoespraak tot het Nederlandse volk. Van een concrete oorlogsdreiging voor Nederland was geen sprake. Vier jaar later werd pijnlijk duidelijk dat de toenmalig premier het bij het verkeerde eind had. Een ieder die de tentoonstellingsruimte binnentreedt hoort het bewuste radiofragment. Dat belooft wat voor de rest van de tentoonstelling!
Slechts weinigen zal de tentoonstelling onberoerd laten. Op mij als Rotterdammer in hart en nieren maakten de verschrikkelijke beelden van het Luftwaffe bombardement wat het oude centrum van onze stad tot een brandende ruïne veranderde voor de zoveelste keer een verpletterende indruk. Het meeste indruk maakte echter het boek waarin alle zesduidend namen van alle weggevoerde Rotterdamse joden opgetekend staan. Mensen zoals jij en ik vermeld met voor en achternaam, leeftijd en woonplaats en het concentratie /vernietigings- kamp waar zij stierven. Het wijst je op pijnlijke wijze op de efficiëntie waarmee de nationaal-socialisten deze hun ‘endlösung’ voor de ‘untermenschen’ in de praktijk brachten.
Wie de illusie aanhangt dat het Nederlandse volk zich massaal en eensgezind verzette tegen de Duitse bezetter zal bedrogen uitkomen. Het feit dat veel Nederlanders voor de Duitsers werkten, zowel vrijwillig als onder dwang komt pakkend naar voren. Het kaalscheren van een moffenmeid als straf voor haar seksuele collaboratie met de vijand op film vastgelegd straalt totale vernedering uit.
Verder zijn er alledaagse voorwerpen van destijds te bezichtigen. Van jodensterren, persoonsbewijzen tot nazi-relikwieën maar ook oorlogsmunitie en ander oorlogstuig passeren de revue. Dat het alledaagse leven in Rotterdam tijdens de bezettingsjaren gewoon doorging was een feit. Vele fragmenten uit dagboeken van evenzoveel bekende en onbekende Rotterdammers schetsen deze werkelijkheid. Ook staan de beelden van een bruiloft, ja ook in de oorlog was er sprake van feest en blijdschap, in schril contrast met de vele ellende die de oorlog met zich meebracht.
Kippenvel bezorgen de meest uiteenlopende geluidsfragmenten die te beluisteren zijn. Een gevoel van patriottisme zal slechts weinigen ontgaan bij het horen van Radio Oranje wat het nieuws van de bevrijding meedeelt gevolgd door het Wilhelmus. Het doordringende geluid van een overvliegende bommenwerper en luchtalarm zullen menigeen met gebrek aan tijdsbesef angstig dekking laten zoeken.
Naarmate de Wehrmacht meer in het nauw kwam nam de bezettingsterreur toe en werd het leven moeilijker. Vele tienduizenden Rotterdammers werden in november 1944 bij massale razzia’s opgepakt en in het kader van de arbeidseinsatz naar Duitsland afgevoerd om daar als dwangarbeider dienst te doen. Of dit nog niet genoeg was volgde hierna de martelende hongerwinter. Ook in deze spreekt de tentoonstelling boekdelen.
Het feit dat we vandaag de dag in een vrij land te leven danken we aan de bevrijding. Nederland stond in vuur en vlam en haalde de geallieerde soldaten als verlossers binnen. O ironie deelden terwijl de moffenmeiden kaalgeschoren werden vele andere Nederlandse vrouwen het bed een bevrijder.
