Bij Antenne lopen momenteel 6 studenten van de Vrije Universiteit Amsterdam (postdoctoraal journalistiek) stage. Zij gaan zich bekwamen in de civiele journalistiek, lees hier wat dat inhoudt!
Maatschappelijke achtergrond van het project
Aanleiding voor het masterproject Civiele (stads)journalistiek en locale democratie vormen vijf ontwikkelingen die de ideale situatie van een actieve, pluriforme journalistiek, betrokken bij een pro-actieve lokale democratie in de weg staan. De eerste betreft de steeds verder gaande verschraling van de lokale en regionale pers gecombineerd met hun belangrijker wordende rol van locale informatievoorziening sinds de invoering van het gemeentelijk dualisme. Dit politieke systeem werd in 2002 ingevoerd om de lokale democratie te versterken . Voor een goed functionerend dualisme is een actieve politiek geëngageerde journalistiek van vitale betekenis. Enerzijds om burgers te informeren over wat er speelt in hun regio en anderzijds om politici te informeren over wat er onder burgers leeft aan maatschappelijke vraagstukken. Het is daarbij wellicht zelfs een taak van de media om niet alleen te signaleren dat en wanneer zich iets voordoet, maar ook actief op zoek te gaan naar wat burgers echt bezig houdt (Rietman, 2007). Helaas neemt de omvang van de regionale en locale informatievoorziening af. In 1980 telde Nederland 50 dagbladtitels met een betaalde oplage, uitgegeven door 24 uitgevers. Nu zijn het er 28, van 8 uitgevers (Bakker, 2007). Waren er destijds nog 417 gemeenten waar kranten met elkaar in concurrentie waren, in 2001 was dat aantal teruggelopen tot 119. Bovendien verdwenen er vorig jaar zeven regionale titels van Wegener-dagbladen die opgingen in edities van het Algemeen Dagblad.
De tweede ontwikkeling is het veranderende mediagebruik van mensen (Costera Meijer, 2006). Weliswaar is de belevingswaarde van betaalde kranten nog steeds onveranderd hoog (Cebuco, 2007), maar vooral jongeren beschouwen nieuws als een basisvoorziening, waarvoor ze niet extra willen betalen. Ze stellen bovendien hoge eisen aan nieuws. Informatie alleen is niet genoeg. Nieuws moet zo boeiend zijn dat het aanleiding geeft tot gesprek en communicatie (Costera Meijer, 2006). De Vlaamse mediaonderzoeker Karin Raeymaeckers (2003), onderzocht de nieuwsvoorkeuren van Vlaamse jongeren. Politiek scoort laag, sport en film hoog, evenals misdaad en rampen. Opvallend in haar onderzoek is dat jongeren, althans Vlaamse jongeren, streeknieuws van belang vinden.
Een derde ontwikkeling is dat met name televisie geneigd is om minder nadruk te leggen op conventionele politieke informatie of deze te verpakken in een amuserend format (Aalbers, 2006; Van Zoonen, Brants & van Praag, etc.). Terwijl voor kwesties van nationale importantie alternatieve platforms worden ontwikkeld (Stemwijzer; Kieswijzer), is daar minder sprake van op lokaal en regionaal niveau.
De behoefte aan een serieuze, maar wel onconventionele behandeling van politieke locale en regionale vraagstukken zou wel eens veel groter kunnen zijn dan gedacht. Dat suggereert Welzel (2006) die een discrepantie signaleert tussen een groeiende betrokkenheid van mensen bij hun democratische (westerse) leefomgeving en hun geringere betrokkenheid bij (partij)politiek. Hij concludeert in het World Values Survey (Inglehart, Welzel, 2006) dat mensen democratie steeds belangrijker vinden, maar ook steeds meer kritiek hebben op het functioneren ervan.
A central component of rising self-expression values, postmaterialistic liberty
aspirations, generates a democratic reform potential by driving people to place
more emphasis on democracy while making them more critical of the actual
democratic performance.
In Vormen van democratie (2007) constateert de Raad voor de Maatschappelijke Ontwikkeling dat naast instituties en in de grondwet vastgelegde basisprincipes de democratische gezindheid of levenswijze van burgers een belangrijke pijler voor de democratie is. Daarbij duidt de Raad het belang van Civil Society en de rol die buurten kunnen spelen bij het bevorderen van de democratische gezindheid van burgers. Het begrip Medialogica, geïntroduceerd door de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling onder diezelfde titel in zijn rapport van 2003 , heeft in de wereld van de media als gevolg van veranderde werkwijzen zijn eigen inhoud gekregen. Ook de Raad voor Cultuur wijst daar in Mediawijsheid (2005) op. Kenmerken van moderne media zijn immers snelheid, waardoor zorgvuldigheid onder druk komt te staan, het hanteren van nieuwsframes met een voorkeur voor het conflictframe, waardoor ééndimensionale wij-zij-beelden ontstaan en personalisatie (nieuws heeft eerder een smoel dan een context). Concurrentieoverwegingen leiden tot papegaaigedrag, hetgeen hypevorming in de hand werkt. Al deze ontwikkelingen brengen de burger misschien smeuïg, lichtverteerbaar nieuws, maar brengen ze verder af van de aspecten van democratie die bij verantwoord burgerschap horen. Door op het lokale niveau bewuster om te gaan met de uitwassen van de ontstane medialogica en daar andere vormen tegenvoer te zetten, wil het project een bijdrage leveren aan de vorming van de democratische gezindheid in communities als wijken en buurten.
Een vijfde ontwikkeling doet zich vooral voor in de grote steden. De Nota ‘Samenwerken aan de Krachtige Stad’ uit 2004 vermeldt dat de grote steden van ons land een heel eigen karakteristiek hebben van problemen en potenties. Aan de ene kant bestaat in de grote steden verhoudingsgewijs veel achterstand en leven mensen er vaak zonder wederzijdse betrokkenheid dicht op elkaar met grote verschillen in taal en cultuur. Anderzijds zijn steden de motor van een kenniseconomie en bieden zij een grote variatie aan mogelijkheden voor culturele en economische activiteit en vernieuwing. Of die mogelijkheden worden benut is sterk afhankelijk van de mate van participatie van de diverse bewoners en groepen. De mate van participatie is vervolgens afhankelijk van onder meer de toegankelijkheid van en ondersteuning door de sociale infrastructuur op gebieden als onderwijs, zorg, werk, wonen, veiligheid en cultuur. Maar zeker zo belangrijk is een toegankelijke en ondersteunende informatie- en communicatiestructuur. Hampton (2007) liet zien hoe toegang tot internet een belangrijke indicator was voor sociale cohesie op wijk- en stadsniveau. Mensen betoonden zich ook meer tevreden over hun leefomgeving als zij toegang hadden tot internet, ook als deze toegang tot stand kwam via gemeentelijke of onderwijsinstellingen.
Deze ontwikkelingen leiden tot het dilemma dat er enerzijds een groot draagvlak bestaat voor een onafhankelijke, professionele journalistiek die door de overheid beschermd zou moeten worden tegen de wetten van de markt (Bedrijfsfonds voor de Pers, 2004; Raad voor Cultuur, 2005; de Graaf, KIM, 2006). Aan de andere kant laten Nederlandse burgers zich in toenemende mate kritisch uit over het democratische functioneren van de samenleving en tonen zich weliswaar betrokken bij grote maatschappelijke vraagstukken, maar lijken steeds minder geïnteresseerd in partijpolitieke besognes of een partijpolitiek lidmaatschap.
Om een vitale functie voor de democratie te kunnen (blijven) vervullen, maant Nico Drok (2007) media aan tot grotere publieksgerichtheid, een grotere investering in “eigen nieuws”, meer aandacht voor de relevantie van journalistieke producties, meer bereidheid om lezers/luisteraars/kijkers bij de journalistiek te betrekken, bijvoorbeeld als leverancier van informatie, onderwerpen en invalshoeken en meer onderzoeksjournalistiek.
Omdat de civiele journalistiek als kerntaak heeft geformuleerd dat zij burgers wil ondersteunen in en inspireren tot een grotere mate van democratische betrokkenheid biedt deze benadering perspectieven om bovengenoemde dilemma’s te overstijgen.
Relevante Literatuur:
American Project for Excellence in Journalism (2007) STATE OF THE NEWS MEDIA 2007. Poynter Institute [newsletters@poynter.org]
Associated Press (2008). A new model for news. Research Report from The Associated Press and the Context Based Research Group. New York/Baltimore: AP/CBRG.
Bakker, Piet (2002), Persfusies en oplage-ontwikkelingen in Nederland, UvA, Amsterdam
Barnhurst, K.G. and Wartella, E. (1998) Young Citizens, American TV Newscasts and the Collective Memory. Critical Studies in Mass Communication, 15, pp.279-305.
Barnhurst, K.G. and Wartella, E. (1991) Newspapers and Citizenship: Young Adults’ Subjective Experience of Newspapers. Critical Studies in Mass Communication, 8, pp.195-209.
Bowman, Shayne, Willis, Chris and The Media Center at The American Press Institute. (2003) We Media. How audiences are shaping the future of news and information. Retrieved june 12 2008 http://www.hypergene.net/wemedia/download/we_media.pdf
Bromley, Michael (1997) The end of journalism? Changes in workplace practices in the press and broadcasting in the 1990s. In Bromley, Michael, O’malley, Tom (eds), A journalism reader. London: Routledge
Bruns, Axel (2005) Gatewatching: collaborative online news production. New York: Peter Lang
Bruns, Axel & Jacobs, Joanne (eds) (2006). Uses of Blogs. New York: Peter Lang
Buckingham, D. (1999) Young People, Politics and News Media: Beyond
Political Socialisation. Oxford Review of Education, 25, pp.171-184.
Buckingham, D. (2000) The Making of Citizens: Young People, News and Politics. London: Routledge
Cebuco, Oplage en bereikcijfers dagbladen, Amsterdam, 2007.
Costera Meijer, I. (2003). What Is Quality Television News? A Plea for
Extending the Professional Repertoire of Newsmakers. Journalism
Studies, 4(1), pp.15-29.
Costera Meijer, I. (2006) De Toekomst van het Nieuws. Amsterdam: Otto Cramwinckel
Costera Meijer, Irene (2007a) The Paradox of Popularity. How Young People Experience the News. Journalism Studies, vol. 8, no. 1, 96-116
Costera Meijer, Irene (2007b) De ervaring van kwaliteit. Hilversum/Amsterdam VPRO / UvA (Research report)
Costera Meijer, Irene (2007c) De Wereld van Westside. Publieksonderzoek naar de maatschappelijke betekenis van een reality soap. Opdrachtgever Gemeente Amsterdam.
Costera Meijer, Irene (2008a) ‘Checking, Snacking and Bodysnatching’. How Young People Use the News and Implications for Public Service Media Journalism. In: Gregory Ferrell Lowe, Jo Bardoel (Eds) From Public Service Broadcasting to Public Service Media. RIPE@2007, Göteborg: Nordicom , pp 167 – 186
Costera Meijer, Irene (2008b) Ons AT5. Publieksonderzoek naar de maatschappelijke betekenis van de locale omroep. Opdrachtgever AT5.
Costera Meijer, Irene (2008c) Media en Stadsburgerschap Notitie mediabeleid. Opdrachtgever Orhan Kaya wethouder Participatie 7 Cultuur Gemeente Rotterdam
Couldry, Nick, Livingstone, Sonia & Markham, Tim (2007). Media Consumption and Public Engagement. Beyond the Presumption of Attention. London, New York: Palgrave MacMillan
Creeber, G. (2001). The Television Genre Book. London: British Film Institute.
Deuze, Mark (2007) Media Work in a Digital Age. Cambridge: Polity Press
Deuze, Mark, and Dimoudi, Christina (2002) Online journalists in The Netherlands: towards a profile of ea new profession. Journalism 3 (1), pp. 103 – 118
Deuze, Mark; Bruns, Axel; Neuberger, Christoph (2007) Preparing for an age of participatory news. Journalism Practice, Vol. 1 Issue 3, p322-338,
Drok, Nico (2007). De toekomst van de journalistiek. Amsterdam: Boom.
Drok, N. en T. Jansen red. (2004/2001), Even geen Den Haag vandaag. Den Haag: SDU.;
Drok, N. (1997), Local and regional journalism in Europe. Maastricht: EJTA.
Elzinga, D.J. Dualisme en lokale democratie, Samson, Alphen aan de Rijn, 2000.
Geens, Davy, Picone, Ike, Vandenbrande, Kristel (2008). Another breach in the wall: organisational dynamics of today’s news ecology. Paper presented at Etmaal van de Communicatiewetenschap, Amsterdam, February 7 & 8
Gillmor, Dan (2004) We the Media: Grassroots Journalism by the People for the People. O'Reilly Inc.
Hafez, Kai (2007) The Myth of Media Globalization. Cambridge: Polity Press
Hall, Jim (2001) Online Journalism; a critical primer. London: Pluto Press
Hermes, Joke (2005) Re-reading Popular Culture. Oxford: Blackwell Publishing
Hill, Annette (2007) Restyling Factual TV. Audiences and news, documentary and reality genres. London etc.: Routledge
Huesca, Robert & Dervin, Brenda (2004) Hypertext and Journalism: Audiences Respond to Competing News Narratives. In Jenkins, Henry & Thorburn, David (eds) (2004) Democracy and New Media. Cambridge (mass): MIT Press
Jenkins, Henry & Thorburn, David (eds) (2004) Democracy and New Media. Cambridge (mass): MIT Press
Jenkins, Henri (2006a) Fans, Bloggers, Gamers. Exploring Participatory Culture. New York: New York University Press
Jenkins, Henry (2006b), Convergence Culture. Where old and new media collide. New York: New York University Press
Loader, Brian D. (2007) Young Citizens in the Digital Age. Political Engagement, Young people and New Media. London: Routledge
Lotz, Amanda, D. (2007) The Television will Be Revolutionized. New York: New York University Press
McGill, Douglas (2007) Here: A Global Citizen's Journey. Artpacks
Nielsen Media research, Inc (2007) Federal Communications Commissions Telephone Study. Federal Communications Commissions, June 2007
Patterson, Chris & Domingo, David (2008) Making Online news. The Ethnography of New Media Production. New York etc. Peter Lang
Pavlik, John (2001) Journalism and New Media. New York: Columbia University Press
Paulussen, Steve, Geens, davy, Picone, Ike (2008) UGC in the professional newsroom. Paper presented at FLEET & IBBT Conference, Brussels, 31-1-2008
Raad voor Cultuur, Mediawijsheid, 2005
Raeymaeckers, K. (2003) De Kloof Tussen Jongeren en Nieuws: Een Onderzoek naar de Manier Waarop Vlaamse 16- tot 18-jarigen Omgaan met Kranten. In Biltereyst, D. and Peeren, Y. (Eds.) Nieuws, Democratie & Burgerschap: Onderzoek over Hedendaagse
Nieuwsmedia. Gent, Belgium: Academia Press.
Rietman Jan (2007) Actieve regionale pers en dualisme. Openbaar Bestuur
Rietman, Jan (2007) Burgers zijn apathisch, en dat is crisis. NRC Handelsblad
RMO, Medialogica, 2003
Thurman, Neil (2008) Forums for citizen journalists? Adoption of user generated content initiatives by online news media. New Media & Society vol. 10 (1) pp. 139 -157
Tremayne, Mark (ed) 2007) Blogging, Citizenship, and the Future of Media. London etc. : Routledge
Ugille, Pieter, Paulussen Steve, & Raeymaeckers, Karin (2008). Paper presented at Etmaal van de Communicatiewetenschap, Amsterdam, february 7&8
Van Zoonen, Liesbet (2005) Entertaining the citizen. When politics and popular culture converge. Oxford: Rowman and Littlefield
