Mensen hebben elkaar nodig, al is het maar om geld te verdienen, een brug te bouwen of een kredietcrisis te veroorzaken...
Wij houden elkaar bezig, zoveel is duidelijk, zonder de ander bestaan we niet. Logisch, behoud van de soort en behoud van het individu, in die volgorde heeft de natuur het geregeld. Dat is ons instinct en een instinct zou een instinct niet zijn als wij dat zouden beseffen. We doen het gewoon, zoals er bij zwaluwen vermoedelijk ook van alles in dat kleine koppie gebeurd, maar voor een buitenstaander gaan ze gewoon elk najaar naar warmere streken.
Wij mensen hebben evenwel het vermogen van een zekere afstand naar onszelf te kunnen kijken en wat wij dan zien, hangt af van hoe wij kijken. Wie zag in het plaatje boven dit artikel een konijn en wie een eend ? Bij kinderen is onderzocht dat ze met Pasen eerder een konijn zien in dit plaatje en op een zondag in Oktober eerder een eend. Wittgenstein (zo’n beetje de meest invloedrijke filosoof van de vorige eeuw) schijnt tegen een kennis gezegd te hebben tegen het eind van zijn leven (hij was toen depressief en eenzaam) ‘I hit rock bottom’. Voor hem lag een plaatje van een Duck-Rabbit, het is onduidelijk of hij het over zijn gemoedstoestand of over het plaatje had...
Als wij uitgaan van het ‘redelijke’ van de mens zien wij iets anders dan wanneer wij uitgaan van het ‘instinctmatige’ van de mens. De menselijke natuur is hetzelfde als de natuur in het algemeen, het kent dezelfde principes. Dood en lijden horen bij de natuur, hebben dus ook functionele consequenties (voeding, selectie, overleving). Als wij dus ‘redelijkerwijs’ trachten deze twee zaken zoveel mogelijk te vermijden, lukt dat maar zeer ten dele, simpelweg omdat ze bij onze natuur horen. Zoals Nietzsche al zei: “Wij lijden het meest door het lijden dat wij vrezen”, dus of je nu door de hond of de kat wordt gebeten...
Biologie, fysiologie, psychologie, sociologie, dat zijn de wetenschappen die deze eeuw gaan beheersen en de wetenschappen van de vorige eeuw, die van de vooruitgang, wiskunde, natuurkunde, scheikunde verdwijnen naar de achtergrond. Als je goed kijkt zie je dat het feitelijk al zo is. Het is niet houdbaar meer dat de technologische oplossingen ons uit de problemen halen. Hoe vaak hoor je niet dat het vooral gaat om mentaliteitsverandering, dat de techniek er is maar dat het niet gebeurd, zoals de honger de wereld uit helpen en zo. Het is logisch dat er nu nog volksstammen rondlopen die in technologische oplossingen geloven, maar dat gaat snel veranderen...
De kiem is wat mij betreft gelegd door de natuurkunde zelf, die eind jaren 50 besefte dat waarheid altijd relatief is en dus contextueel gebonden. Dus om de menselijke natuur te leren kennen zijn de zachte afgeleide wetenschappen geschikter, de harde hebben ons enorm vooruit geholpen (hoewel ook daar niet iedereen van overtuigd is) maar beleidsmatig hebben ze hun beste tijd gehad.
Wel typisch dat door anders te kijken we het ook anders zien, maar het is natuurlijk logischer dan logisch en wetenschappelijk bewezen, hoewel dat ook niet zo veel meer zegt. Als we willen begrijpen, waarom er een kredietcrisis is, waarom er zo fanatiek over geloof wordt gedaan, waarom de ene helft van de wereld de ander uitbuit en waarom samenlevingen noodgedwongen ineenstorten en oorlog voeren, dan moeten we dus anders kijken...
Geloof is de basis van onze kennis, het is de wortel waar we allemaal achteraan lopen. Maar of God het touwtje vasthoudt of iets anders, zullen we nooit weten. Het kan ook best dat er helemaal niets aan de wortel vastzit, een ding moge duidelijk zijn, geloven is geen keuze, het is net zoiets als ademhalen, iedereen gelooft ! Zonder geloof kun je niet leven en zonder hoop trouwens ook niet, laat staan zonder liefde...
Kortom het konijn dat je vasthoudt en aait, zou best een eend kunnen te zijn.