Het onderwerp kleurgebruik in de woningbouw en specifiek in de bouw van sociale woningen, houdt mij al enige tijd bezig. Als ik door de stad fiets en de kleuren zie die gebruikt worden voor deuren en kozijnen van sociale woningen, verbaas ik me bij herhaling over de keuzes die gemaakt worden. Sommige kleuren spreken mij niet aan, maar lijken in de combinatie waarin ze zijn gebruikt een geheel te vormen en daarmee een ‘positief’ effect te bewerkstelligen. Daarmee wil ik aantekenen dat het ‘positieve’ mijn persoonlijke waardering betreft. Dit zelfde geldt voor kleurgebruik die bij mij een negatieve waardering oproept. Toch leeft ergens in mij een overtuiging dat er een universele waardering voor bepaalde combinaties van kleuren bestaat die wel of niet een positief effect opleveren. Wellicht is het beter om in vervolg te spreken van een meerwaarde van het kleurgebruik voor de beleving van het object en het object in de omgeving.

Ondanks dat kleurgebruik de aanleiding en het onderwerp is voor deze column (die ik in meerdere delen wil schrijven), wil ik materiaalgebruik ook meenemen als onderdeel van de beschouwing. Materiaalgebruik speelt volgens mij een belangrijke rol in de mate waarin de kleuren tot hun meerwaarde komen in het geheel. Een bepaalde kleur reageert anders in combinatie met staal, kunststof, glas, hout of bijvoorbeeld de Trespaplaten die gebruikt worden. Uiteraard zou ik kunnen stellen dat het materiaal in het gebruik ook beschouwd kan worden als kleurelement, toch wil ik dit onderscheid voorlopig nog maken.

Het kleur- en materiaalgebruik vallen mij het meest op bij sociale woningen. In veel gevallen worden bijvoorbeeld bij renovatie de houten kozijnen vervangen door kunststofkozijnen. Om de kosten laag te houden (en zo ook de nieuw te stellen huurprijs van de woning na renovatie) worden veelal de meest eenvoudige intens witte kozijnen gekozen. Vaak steken deze kozijnen scherp af tegen de doorleefde bakstenen van de woning. De voordeur is meestal een gewild object waar men kleur kan aanbrengen. De keuze voor de kunststofkozijnen is bepalend voor de kleur(en) die gekozen wordt voor de buitenkant van de woning. Kiest men voor bijvoorbeeld een oude kleur rood of groen, dan lijkt het contrast tussen baksteen en kozijn alleen nog scherper te worden, terwijl deze oude kleuren juist gekozen lijken om de warme diepe en donkere uitstraling die ze hebben en de relatie naar het verleden van de woning. Het resultaat is ….ja, wat zal ik zeggen….jammerlijk.

Zo zijn er nog vele combinaties te benoemen. Ook combinaties waarbij materiaal en kleurgebruik een geheel vormen en daarmee meerwaarde uitstralen. Die laatste combinaties hebben duidelijk mijn (positieve) waardering. Ik vraag me alleen af waarom ik ze niet vaker aantreft, die fijne harmonische combinaties. Is dit persoonlijk of een breed gedragen beleving?

Een bijkomend aspect is dat sociale woningen veelal in achterstandswijken staan. Het is onze gemeenschappelijke wens in deze wijken meer samenhang, cohesie, sfeer, warmte, economische vooruitgang et cetera te boeken en meer zorg gaan besteden aan de omgeving. Deze wens probeert men onder meer te vervullen door de woningen in die wijken ‘op te plussen’ en te koop aan te bieden – huiseigenaren zorgen beter voor hun woning en omgeving. Dat gebeurt zowel door een combinatie van sloop en nieuwbouw als door renovatie. Het resultaat vanaf de straat is echter niet altijd te zien als een verbetering. De aanblik geeft in sommige gevallen een beleving van los zand van kleur- en materiaalgebruik. In feite een uitstraling van disharmonie. Die disharmonie maakt dat ik me minder aangetrokken voel tot verblijf in die omgeving. Als dat voor mij geldt, geldt dat vast voor meer mensen.

Wat is er bekend over kleur- en materiaalgebruik in de bouw van woningen? Hoe wordt deze kennis toegepast in de praktijk? Wie gaat er over kleur- en materiaalgebruik in de (sociale) woningbouw? Is het uiteindelijk de schilder die met een kleurstaaltje naar de verfwinkel gaat en de werkelijke kleur bepaalt?