Over de auteur:

Rini Biemans (1960) is afgestudeerd als arts, een aantal jaren als arts gewerkt, vervolgens een praktijk als kunstenaar opgebouwd en sinds 1997 als ‘projectontwikkelaar’ gestart en zijn huidige praktijk ontwikkeld.

Hij runt samen met Karin Keijzer het bureau Creatief Beheer in Rotterdam dat sinds 2001 projecten uitvoert in zogenaamde achterstandswijken teneinde deze leefbaarder te maken.

Momenteel wordt gewerkt aan een vijftal projecten/trajecten.

Proefpark de Punt (bekroond als meest kindvriendelijke project 2005), een parkje in Rotterdam Delfshaven, dat samen met bewoners wordt ontwikkeld en beheerd. (2004-....)

Stadsfloriade 2012, een traject waarbij in de Rotterdamse wijken Bloemhof en Afrikaanderwijk gewerkt aan een internationale manifestatie in 2012 rond grootstedelijk groen en wijkverbetering. (parallel aan de echte floriade) (2008-2012)

Buitenplaats Spangen De transformatie van een spoordijk tot een natuurpark in 5 jaar, de programmatische en participatieve begeleiding van een masterplan. (2009 – 2014)

Ecokinderpark Schooltuin en buurtpark midden in de wijk Feijenoord. (2009-verm 2015)

Werkdorp Motorstraat Een tijdelijke nederzetting als voorbode op de toekomst. (net gestart)

Creatief Beheer werkt veelal in opdracht van wooncorporaties en gemeente Rotterdam.

Daarnaast beheert en ontwikkelt Rini Biemans het civiel journalistiek mediaplatform Antenne Rotterdam, een verzameling websites die o.a. de projecten van Creatief Beheer ondersteunen. Antenne Rotterdam zendt iedere werkdag uit tussen op TV Rijnmond tussen 20:30 en 21:00.

Inmiddels werkt Creatief Beheer/ Antenne Rotterdam met een wisselend collectief van zo’n 30 tot 40 eenmansbedrijven/freelancers waarmee alle projecten worden uitgevoerd.

Meer informatie: antennerotterdam.nl en creatiefbeheer.nl

 

De Stad Vanuit Mensen Gedacht...

In de brief waarin de redactie van TOPOS, mij vroeg om een bijdrage te leveren voor dit nummer stond de volgende passage:

Wanneer aankomend studenten wordt gevraagd wat ze later willen doen is ...iets met mensen een veel gehoord antwoord. Bij studenten landschapsarchitectuur en ruimtelijke planning zul je dit antwoord minder vaak horen.

Toch is de mens de gebruiker van de openbare ruimte. De mens staat alleen helaas niet altijd centraal in het ontwerpproces. De omgeving, de historie, de bodem etc. worden grondig geanalyseerd, maar slechts in enkele analyses is ook de (toekomstige) gebruiker opgenomen.

Dat is inderdaad vreemd.

De dominerende aanpak voor verbetering van Nederlandse achterstandswijken is nieuwbouw of herinrichting van de openbare ruimte. Echter, de noodzaak voor sociale samenhang in een wijk wordt steeds vaker gelijkgesteld aan de fysieke ingreep. (Aarts, referenties, Kei nieuws).

Het veelbeklaagde verval van waarden en normen, verloedering van wijken, mensen worden steeds asocialer, waar gaat het heen met Nederland? Wie durft er ’s avonds nog op straat in een probleemwijk?

Media pikken items op, die ‘het goed doen’ en zo creëren we een schijnwerkelijkheid van stereotiepen, die het werkelijke beeld vertroebelt. Wie kan er nog zonder vooroordelen met een Marokkaan praten en omgekeerd, welke Marokkaan praat nog graag met andere Nederlanders. Het worden potentiële dieven, die met potentiële racisten praten. We hechten met zijn allen grote waarde aan gemeenschapszin, rekening houden met elkaar, waarden en normen, maar we willen (of kunnen) er zelf niets aan doen.

Wij mensen zijn een sociale soort en hebben elkaar nodig, om te praten, lief te hebben, voor te planten, te werken, te verdienen, te bewonderen, te vechten, te groeien, te winnen en te verliezen. We hebben elkaar nodig om te worden wie we zijn, maar ook om gelukkig en gezond te worden.

Menselijke interactie neemt, wanneer je de stad vanuit mensen denkt, dezelfde positie in als het begrip openbare ruimte, wanneer je de stad ziet als een verzameling gebouwen en verbindingen. Immers waar gebouwen worden omgeven door openbare ruimte, worden mensen omgeven door interactie (actie - reactie). Zoals de stad te denken is in vastgoed, posities en openbare ruimte, zo is de stad ook te denken als een relationeel menselijk gebeuren. Het sociale en fysieke van een wijk grijpt op vele en complexe manieren ineen.

Als we de stad zodanig beschouwen zou de ideale situatie zijn dat er in de wijk een zodanige formele/betaalde interactie bestaat in de openbare ruimte, die een zodanige onbetaalde interactie veroorzaakt, zodat in de totaalbalans geld oplevert in plaats van dat het geld kost. De openbare ruimte is dan productief, er wordt waarde gecreëerd voor de gemeenschap. Kinderen groeien er op, er wordt handel gedreven, mensen helpen elkaar en leren van elkaar. Als je samen goed bezig bent, wordt er vanzelf waarde gecreëerd.

Als we op deze wijze nu eens naar de aanpak van een ‘probleemwijk’ kijken, wat wordt er over het hoofd gezien? Wetenschappers, stedenbouwkundigen, architecten, sociaal werkers, integratie bureaus, samen met bestuurders, wooncorporaties en projectontwikkelaars, allemaal zijn ze bezig de wijken te verbeteren.

Vogelaarwijk, achterstandswijk, prachtwijk en krachtwijk allemaal nieuwe begrippen, maar er is nog steeds geen duidelijke visie hoe hiermee om te gaan.  Enerzijds leveren fysiek investeringen niet het verwachte rendement en anderzijds blijken sociale investeringen niet effectief.

Sloop en nieuwbouw, stressen in eerste instantie de gemeenschap en halen deze uit elkaar. De investeringen in extra cameratoezicht, politie, hufterbestendige inrichting, sociaal werk, artistiek sociale projecten, etc., hebben wel effect, maar het verwachte duurzame effect op leefbaarheid en veiligheidsgevoelens valt tegen.

Dit alles vraagt om een nieuwe frisse onbevangen benadering van stedelijke vernieuwing, met daarbij een directe uitdaging voor het beheren van openbare ruimtes. Eigenlijk zou je een aanpak willen, waarbij alle investeringen duurzaam worden geborgd in de wijk.  Een aanpak, die het zelforganiserend en zelfhelend vermogen van onze soort optimaliseert via de dagelijkse menselijke interactie en de openbare ruimte in een wijk.

Beheer en onderhoud, feitelijk zorg en aandacht voor elkaar en omgeving, wordt nog steeds hoofdzakelijk gezien als een kostenpost, die zo goedkoop en efficiënt mogelijk uitgevoerd dient te worden. Beheer en onderhoud is niet sexy. Juist dit  efficiënte uitvoeren betekent een vermindering van interactie en creativiteit in de wijk. Het bevordert eenvormigheid en desinteresse, bewoners kunnen eigenlijk niet meedoen, ze zitten erbij en kijken ernaar. Juist meedoen, betrokkenheid, zorg voor je omgeving en elkaar, maakt dat je van je buurt gaat houden, dat je de mensen leert kennen. Meestal zijn negatieve impulsen nodig om dit te bereiken, mensen pikken het niet langer en nemen zelf actie, vaak met succes !

De Creatief Beheer methode gaat uit van de gedachte dat een wijk constant aan het veranderen en het ontwikkelen is (en dus nooit af is), maar dat de mensen (en hun onderlinge connecties) het belangrijkste en duurzaamste element van een wijk zijn. Een wijk hoort mee te groeien met haar bevolking en het veranderend gebruik. Vandaar dat Creatief Beheer juist beheer en onderhoud ziet als eerste en belangrijkste startpunt voor wijkverbetering. Gewoon de straat op met schoffel en schop, met mensen praten, samen de stoep openbreken, elkaar leren kennen, niet weggaan, maar doorgaan.

Belangrijk voor participatie (onbetaalde interactie) is dat bewoners directere invloed krijgen op hun omgeving. Het gaat hierbij niet in eerste instantie om grote infrastructurele zaken, maar hoe de stoep eruit ziet, hoe groen de wijk is, speelfaciliteiten, onderling contact, buurtcentra, e.d.  Onze ervaring is dat mensen juist heel graag willen participeren, maar dan wel in hun eigen tijd, op hun eigen manier. Dit is het belangrijkste uitgangspunt van een integrale beheer/ontwerppraktijk, die bewoners betrekt en verbeteringen/investeringen borgt in het gebruik, levendigheid en uitstraling van de openbare ruimte.

In de zogenaamde achterstandswijkwijken zijn met name de aspecten groen en kindvriendelijk zeer belangrijk voor gezinnen om te blijven wonen of zich te vestigen in de wijk. Immers kinderen hebben de toekomst en gezinnen met kinderen zijn de basis voor een wijkgemeenschap. De meeste ouders vinden het prettig om hun kinderen in een groene, veilige en bekende omgeving op te laten groeien en niet steeds te moeten verhuizen. Het streven om de openbare ruimte van een wijk groener, gezelliger, kindvriendelijker te maken, spreekt een ieder aan. Planten hebben verzorging en aandacht nodig, vandaar dat in de Creatief Beheer praktijk ‘groen’ centraal staat, het past bij de menselijke natuur, iedereen snapt het, mensen houden van natuur en het stimuleert dagelijkse interactie (het is een gedoe en veel mensen vinden tuinieren leuk). De natuur maakt mensen gezond en wijs.

Creatief Beheer werkt samen met alle spelers in een wijk – (deel)gemeente, woningbouwcorporaties, Roteb, gemeentewerken, bedrijven, wijkorganisaties en bewoners – en laat het geheel organisch groeien, vanuit het midden. Deze aanpak zorgt ervoor dat de openbare ruimte en de gemeenschap als een dynamisch, zichzelf ontwikkelend systeem, geleidelijk in kwaliteit toeneemt en waarbij alle belanghebbenden samenwerken. De dagelijkse aanwezigheid in de wijk, de menselijke interactie, de menselijke natuur, participatie, staat hierbij centraal. Liefde en aandacht i.p.v. berekende efficiency, groei in plaats van planning.

Daarnaast gebruiken Creatief Beheer de media, internet en televisie om alle spelers te informeren en tevens om het ‘stereotiepe beeld’ dat van achterstandswijken bestaat te doorbreken. Het imago zorgt in deze wijken immers voor een negatieve spiraal, wie wil daar nu wonen, mensen schamen zich voor hun wijk.

De Creatief Beheer aanpak is vaak tegengesteld aan de gevestigde praktijk in een wijk, daarom is het zaak deze gevestigde praktijk geleidelijk vanuit het midden te transformeren, het merendeel wat gebeurd is goed en nuttig, de samenhang en regie is slechts zoek. Er zijn  zoveel spelers, meestal begint verandering bij mensen die enthousiast en geïnspireerd raken. Door de voortgaande communicatie met alle partijen op straatniveau en beleidsniveau zorgen de Creatief Beheer trajecten ervoor dat er een constante inspiratie ontstaat voor alle betrokkenen. Hierdoor worden onverwachte oplossingen en mogelijkheden ‘ontdekt’. Met een intensiever beheer en onderhoud is ook veel meer mogelijk op het gebied van het ontwerpen en ontwikkelen van de buitenruimte. We hebben het hier over trajecten van die minimaal drie jaar, in het begin is het vaak zoeken en gaat het moeizaam, maar langzaamaan komt er meer vertrouwen en draagvlak bij betrokkenen.

De waarde van de gemeenschap is verhandelbaar via het vastgoed, je hebt rijke en arme buurten. Een huis in Hilligersberg/Rotterdam is ongeveer 30% duurder, dan hetzelfde huis in de Afrikaanderwijk/Rotterdam. Dus als je een wijk zoals de Afrikaanderwijk met de Creatief Beheer methode van een beter imago en sfeer op straat voorziet in een periode van bijvoorbeeld drie jaar en dit heeft tot gevolg dat de waarde van het vastgoed gemiddeld 1 % extra stijgt, heb je het al snel over miljoenen.

De investering in de Creatief Beheer aanpak wordt gedaan door partijen die belang hebben bij een duurzame kwaliteitsverbetering van de openbare ruimte en leefkwaliteit van een wijk en dit dus ook in de waarde van hun bezit terugzien. Een Creatief Beheer aanpak stimuleert immers creatieve oplossingen, participatie (met hulp van de bewoners gaat het beter en sneller) en samenwerking. Dit kan langdurige processen versnellen, programma en gebruik in de praktijk testen en ontwikkelen.

De wijk als geheel wordt hierdoor meer waard, iedereen in de wijk geniet van die extra waarde. Het vergroot het rendement van alle overige investeringen en biedt meer mogelijkheden voor toekomstige ontwikkelingen. Het is overigens wel de bedoeling dat de waarde in de wijk blijft en dat het niet enkel te doen is om korte termijn winst, dat kan ook moeilijk met onze aanpak (intrinsieke garantie).

Een wijk bestaat uit mensen en juist in de dagelijkse interactie van al deze mensen komt alles samen, hier valt momenteel op het gebied van stedelijke vernieuwing dan ook het meeste effect te behalen. Met andere woorden het kind (openbare ruimte) heeft de mooiste kleren, allerlei knappe koppen denken na over haar toekomst, maar niemand raapt haar op als ze valt, speelt met haar, deelt lief en leed. Iedereen weet, zo voed je geen kinderen op, ze hebben aandacht nodig.

Array
(
)