Steden zijn de laatste eeuwen gemaakt door ingenieurs, die rationeel dachten en een zo efficiënte manier van bouwen en inrichten hebben gehanteerd. Dit heeft geleid tot de huidige steden, die vooral praktisch zijn. Daarnaast is er, vanuit overigens de meest integere intenties, de verzorgingsstaat Nederland ontstaan, waarin zo dachten we alles formeel en technocratisch geregeld werd; iedereen heeft recht op verzorging, pensioen e.d. Je betaald belasting naar draagkracht en verder regelt de staat het wel.

Dit was natuurlijk in eerste instantie een hele vooruitgang, heel overtuigend, iedereen werd er beter van. Maar de laatste tien jaar lijkt het einde in zicht, het wordt steeds moeilijker om dingen, ‘gewoon goed te regelen’, het kraakt aan alle kanten. Zo ook heeft in de stedenbouw, de fysieke efficiënte aanpak eigenlijk geen antwoord meer op de moderne stadsproblematiek.  De zoektocht naar nieuwe wegen is in volle gang…en sinds de kredietcrisis niet meer vrijblijvend.

Wat is er aan de hand ?

Het antwoord is redelijk simpel: We zijn de mensen vergeten !

Onderlinge hulp en verzorging kun je niet centraal en formeel regelen, dat ontstaat in  de dagelijkse strijd, waarin mensen elkaar tegenwerken, maar ook helpen. Als we daarnaast onze eigen soort en milieu exploiteren ten hoeve van de economie en vooruitgang, maken we onszelf tot slaven van ons eigen systeem.

De dagelijkse betekenisvolle interactie is tot op de millimeter geformaliseerd, wij zijn consumenten en burgers geworden en kunnen niet veel meer dan geld uitgeven en ons aan de regels houden. Ons natuurlijk gedrag is geleidelijk verschraalt met als gevolg desinteresse, egoïsme en angst, tegelijkertijd geeft de statistiek aan dat we gelukkiger en rijker zijn dan ooit; paradoxaal en intrigerend.

De roep om alles goed te regelen wordt sterker en het lukt niet meer op de oude manier !

De beste stimulans voor gemeenschapsvorming is een bedreiging van de community. Daaruit ontstaan dan weer de mooiste dingen, zoals bijv. ooit het Rotterdamse Opzoomeren (rond 1996), als reactie op de verloedering en onveiligheid. Dat werd overigens binnen de kortste keren ingekapseld en is inmiddels verworden tot een geoliede machine, inclusief huisstijl, met lelijke kerstbomen, hoedjes, vlaggetjes, buurt-barbecue-pakketten en infantiele bordjes aan de muren. Bewoners zijn mensen en geen dieren, die opzitten en trucjes doen, dieren doen dat trouwens ook niet van harte. Participatie komt vanuit de mens, niet vanuit een systeem.

Wat is dan de oplossing ?

Spontane zaken niet meteen willen regelen, geef mensen de ruimte. Iedereen wil dat mensen verantwoordelijkheid nemen, elkaar corrigeren, goed burgerschap vertonen, e.d. Maar dan moet je mensen eerst verantwoordelijk geven en daar niet bovenop zitten. Mensen raken dan geleidelijk betrokken, gaan ervoor en worden er ook gelukkig van.  Mensen ouwehoeren graag en dat is noodzakelijk voor een gemeenschap, laat het gebeuren, dat is een meerwaarde. Wat betekent dit voor het publieke domein (media en openbare ruimte) ?  Dit is de ontmoetingsplek van onze soort, dus: maximale dynamiek, participatief en decentraal geregeld, weg met de welstandcommissie, weg met onzinnige regels, geef elkaar het voordeel van de twijfel, geef elkaar een kans en laat elkaar onderling corrigeren. De weg van centrale repressie is uitzichtloos en gaat alleen maar geld kosten en niets opleveren! Bij sociale media heeft de community uiteindelijk het beste zelfreinigende vermogen.

Het lijkt op het eerste gezicht inefficiënt en onverantwoordelijk, maar op termijn is het veel effectiever en duurzaam.

Tuurlijk moet het geen chaos worden, sommige zaken dienen centraal geregeld. Vergelijk het met een voetbalwedstrijd, je hebt duidelijke regels nodig en een onafhankelijke scheidsrechter, daarbinnen kunnen voetballers creatief zijn, sterker nog de meester toont zich in de beperking. Daar zit de oplossing wat mij betreft, de weg terug naar de mens en zijn specifieke kenmerken, behoeftes en kwaliteiten. Je ziet overal tekenen en initiatieven van mensen die dit ook willen, uiteindelijk zal de wal het schip keren om er maar eens een mooi Nederlands spreekwoord bij te halen.

Laten we het juk van de geformaliseerde wereld van ons af werpen en onze grootste verdienste: ons zelforganiserend en zelfhelend vermogen optimaliseren. Geef ons onze noodzaak tot interactie terug, laat ons lijden, strijden en overwinnen, laat ons schitteren !