Ik schrijf weer voor de eerste keer iets op Antenne en zo net terug heb ik het nogal druk met lopende zaken. Ik ga er even snel doorheen.
Een vakantie een maand lang in een rustig Frans dorpje in Zuid Frankrijk zonder telefoon, televisie, e.d., alleen met gezin, eten, spelen, ergens heengaan, niets hoeft, geweldig, mijn harde schijf wordt gewist, er komt weer ruimte in mijn hoofd.
In dit dorpje hebben wij al zo’n 20 jaar een huis, het huis is oud, erg oud, ouder dan Rotterdam, minstens zo’n 1000 jaar. Dit jaar heb ik me eindelijk eens grondig in de geschiedenis verdiept. De streek waar het dorp ligt is de Haut Languedoc, een streek met een lange geschiedenis en een bevolking die allerlei heersers heeft gekend, de Grieken, de Romeinen, de Goten, de Arabieren en tot slot is het nogal bloedig ingelijfd bij Frankrijk (een opzetje tussen de koning en de paus). Ons dorp was zo rond 1000 heel belangrijk er was een klooster gevestigd dat belangwekkende relikwieën had en omdat toentertijd de algemene opinie was dat de wereld zou vergaan gaven de edelen gul aan het klooster. Toen de wereld uiteindelijk toch niet verging begonnen de nazaten te mopperen, echter de Franse koning plaatste het onder zijn bescherming. Tja hij had de katholieken nodig om dit deel van Frankrijk te beheersen, uiteindelijk is het klooster en het dorp ergens in 1600 geplunderd en platgebrand door de protestantse opstandelingen.
De Languedoc kent een lange en roerige geschiedenis in tegenstelling tot het vele bloedvergieten in de late middeleeuwen, gingen de machtsovernames voorheen vrij soepeltjes. De steden hielden meestal vast aan eigen wetten, cultuur en bestuur. Ook was er een tolerante houding jegens vreemden er was veel handel en wandel en er was vrijheid van goddienst. De arabieren werden bijvoorbeeld in Narbonne redelijk hartelijk verwelkomd omdat ze beschaafder werden geacht dan de Franken. Een opmerking in een reisgids van Canteclear uit 1970 raakte min. Daar werd geschreven dat de cultuur van de Languedoc was gebaseerd op het communaal, de gezamenlijke maaltijd. De maaltijd als eredienst van het menselijk contact en als je erover nadenkt is dat heel interessant. De Middellandse zeecultuur is de bakermat van onze beschaving, Egyptenaren, Grieken, Arabieren, Romeinen en die hebben allemaal oorlog met elkaar gevoerd, maar ze hebben schijnbaar ook veel samen gegeten en gehandeld.
Ik schrijf weer voor de eerste keer iets op Antenne en zo net terug heb ik het nogal druk met lopende zaken. Ik ga er even snel doorheen, naar de moderne consumptie maatschappij. (ik sla hier de communie en eredienst, het laatste avondmaal, van de katholieken en de offerfeesten bij de moslims over en nog veel meer) Hoe wordt nu samen gegeten. We hebben het zakendiner, het hele internationale bedrijfsleven, bestuurders, eten met elkaar, de maffia ook en daar wordt beslist. In Zuid Frankrijk is de maaltijd in de avond nog steeds het allerbelangrijkste sociale gebeuren, ze beginnen daar te eten op zijn vroegst om 19:30 en meestal tot laat in de avond. Eten is communiceren.
Hoe nu is onze Nederlandse eetcultuur, we kennen allemaal de beelden uit de Nederlandse films, waar vaak stilzwijgend wordt gegeten, het gekras van messen en vorken is hoorbaar en dan zegt iemand iets waar niet op wordt gereageerd, als symbool voor onvermogen tot communicatie of zoiets. Fons Westerloo (RTL 4) had het over het zondagavond gevoel met het bord op schoot, wij eten met de televisie, de media is momenteel onze disgenoot. (en niet alleen in Nederland) In Franse restaurants zitten om 18:00 de Nederlanders al klaar om te gaan eten. Kopje koffie om 20:00 uur en de avond kan beginnen.
Als je zou stellen dat eetcultuur een graadmeter van beschaving is of zelfs een motor moeten we daar toch iets mee. Nederland vindt zichzelf meestentijds heel ontwikkeld en beschaafd en is dat wellicht ook, maar op het gebied van samen eten zijn wij verschrikkelijke barbaren. Hier kunnen we veel van onze Zuid Europese en Arabische landgenoten leren. We zijn al begonnen met de ingrediënten en het eten, nu nog de maaltijd zelf.
P.S. Ik heb het concept samen consumeren als metaforische samenkomst en interactie in de moderne samenleving niet uitgewerkt, wellicht in een later essay
