Eigenlijk zou het me niet meer moeten raken, ijskoud zou ik er onder moeten zijn. Natuurlijk ben ik er in de loop der jaren anders mee leren omgaan - wat maar goed ook is - anders was ik allang opgenomen in een psychiatrische inrichting. Soms lukt het me om het te ontvluchten, ik zet gewoon de tv uit, leg mijn hand op de krantenkop, of verander snel van frequentie waardoor ik ineens in een feeststemming terecht kom door het nummer ‘Copacabana’. Best een droevig nummer van Barry M: ‘There was blood and a single gun shot. But just who shot who. At the Copa, Copacabana…’ Het ritme verdringt de woorden die geweld bezingen, en ik verkeer in Braziliaanse sferen. Wild dansend sta ik in de huiskamer, de kat wordt nerveus en duikt onder de bank.

Maar aan de blootstelling aan geweld ontkom ik niet. In huis wel – snel handelen is een vereiste om afsluiting succesvol te volbrengen - , in de buitenwereld niet. Tenzij het me lukt om straatvrees te ontwikkelen. Dan heb ik er weliswaar een probleem bij, en is verplichte opname tussen witte pakjes een reële kans, maar dat is geen optie voor mij. Daarbij meen ik genoeg medeleven te hebben voor verpleegkundigen om ze dat niet aan te doen. Toch ontbreekt dat empatisch gevoel - en waarschijnlijk ook een tekort aan hersencellen- wel eens bij anderen. Zonder dat ik erom vraag, sta ik bloot aan geweld, auditief geweld.

Een maandagochtend in de winter: foute dag, fout seizoen. Ik voel me een monster en sta ook nog eens in een overvolle tram, ik heb goed zicht op de poriën van mijn buurvrouw. Een stop wordt gemaakt, de deuren gaan open, wat mensen haasten zich naar buiten, ruimte ontstaat.
Met veel bravoure stapt een jongen in, een snelle scan maak ik: het zou zo een fulltime hangjongere kunnen zijn. Is hij het nog niet dan wordt hij het nog wel, hij heeft er potentie voor. In mijn hoofd sluit ik een weddenschap met mezelf af: wedden dat hij een I-pod uit zijn zak tovert en zorgt voor discovullend gejengel. Ik win. Vooroordelen worden bevestigd, het te dure truitje op de Lijnbaan mag ik van het weekend kopen.

Om me heen kijken mensen weg, gezucht is te horen. Binnen tien seconden overweeg ik of het het waard is om er iets over te zeggen: ben ik levensmoe als ik hem erop aanspreek? Als ik lief kijk en zachtjes vraag of hij zijn muziek zachter wil zetten, zal hij het dan doen? Kan ik die herrie aan de komende twintig minuten? Ik besluit niet weg te kijken, en al helemaal niet te zwijgen.

‘Mag misschien jouw muziek wat zachter?’
‘Waarom?’
Het geteisem kijkt me doelloos aan. Dat staat, dat praat en doet maar. Hij wil duidelijk zuigen.
‘Omdat ik er niet op zit wachten om jouw muziek aan te horen, ik heb namelijk knallende koppijn.’
Een leugen, die ik verkondig maar het gaat erom dat ik mijn doel bereik.
‘Ga je toch lekker ergens anders staan!’
Om me heen stopt het geroezemoes, verderop hoor ik mensen praten. De grote man achter me, die mijn lengte overstijgt, druk zich iets tegen me aan. Ik steek mijn hand in mijn jaszak en grijp naar mijn sleutelbos. Die is groot en zwaar, mocht het nodig zijn dan heb ik een wapen. Voorzichtig til ik mijn knie op, een knietje geven moet ook nog wel lukken.
‘Goed idee van je, maar de tram is een beetje vol. Zou je hem alsjeblieft zachter willen zetten?’
‘Weet je dat jij een ongelooflijke kankerhoer bent?’
Een woord dat mij niet bevalt. Mijn benen beginnen te trillen door dit verbaal geweld. Het duurt niet lang meer eer ik mijn kookpunt bereik. ‘Be coolio’ zing ik in mantra in mijn hoofd, een poging om mezelf te kalmeren zodat ik dadelijk niet de eerste ben die een klap uitdeelt. ‘Wat zei jij?’
‘Dat je een ongelooflijke kankerhoer bent die nog lelijk is ook!’
Zijn borst komt naar voren, de borst van een eng mager haantje. Had ik nou maar mijn mond gehouden, geen slimme actie van mezelf. ‘Grapje’ zeggen, gaat nu niet goed vallen, ik zoek naar woorden. Hij zet een voet naar voren en staat nu tegen me aan. Ik ruik wiet, schraal bier en een goedkope geur: Joop.

De stilte in de tram wordt doorbroken door de zware stem van de man achter mij.
‘Kun je even normaal doen en die muziek zachter zetten?’
De man duwt mij zachtjes opzij, en staat nu voor me, hellend over de jongen. Angstige blikken van omstanders neem ik waar, ze knikken met hun ogen, maar hun lippen blijven bewegingsloos. Vijf mensen schuifelen weg, wij drieën verkeren op basis van ruimte in een luxe positie.
‘Wat had jij nou? Eerst begint zij te zeiken. Nu jij!’
Ergens achterin roept iemand ‘ze hebben gelijk.’

De jongen schuift naar achteren, de man loopt voorwaarts mee. Ze blijven stilstaan voor het trapje van de tramdeur. Ik ben blijven staan, alsof de opgedroogde kauwgom onder mijn schoenen is veranderd in een plakmiddel. Van held naar mietje.
‘Gebruik je verstand’ zegt de man. De huidstint van de jongen verkleurt een paar tinten ‘vuile neger’ schreeuwt hij mijn held toe en haalt uit naar de man, die het zinloos geweld afweert met zijn hand. ‘Kom dan!’gilt het wicht. Mijn held doet niks, de deuren van de tram gaan open, er staan geen mensen voor om in te stappen. De vechtersbaas onderneemt nog een poging om te slaan, de upper cut wordt weggeslagen, nu krachtiger. De man geeft hem een duw. De jongen verliest zijn evenwicht. In slow motion zie ik hem onderuitgaan, als een ping pong bal raakt hij alle treden, en valt op straat. De tramdeuren sluiten, de jongen blijft liggen, langzaam rijdt de tram verder. Ik hoop dat hij blijft liggen en niet op het idee komt om een achtervolging in te zetten met een volgende tram. Veel mensen snellen naar de ramen of doen een poging om hem te kunnen zien. Iedereen begint met elkaar te praten, nu durven ze wel. De man komt naar mij toe: ‘Gaat het een beetje, meisje?’ en raakt mijn arm aan. Al sta ik nog steeds te trillen, ik hervind mijn woorden en humor, zeg lachend maar met waterige ogen: ‘Die zet van jou was nog eens zinvol geweld.’