j | f | m | a | m | j | j | a | s | o | n | d |
1 | 6 | 10 | 14 | 19 | 23 | 27 | 32 | 36 | 40 | 45 | 49 |
2 | 7 | 11 | 15 | 20 | 24 | 28 | 33 | 37 | 41 | 46 | 50 |
3 | 8 | 12 | 16 | 21 | 25 | 29 | 34 | 38 | 42 | 47 | 51 |
4 | 9 | 13 | 17 | 22 | 26 | 30 | 35 | 39 | 43 | 48 | 52 |
5 | 18 | 31 | 44 |
Het publiek, de performers en de politiek
“Literatuur, maar dan zonder onderscheid naar leeftijd, afkomst, thema, staalkaart, geslacht of genre.” Met deze woorden begint het manifest dat ik samen met een vriend vijf jaar geleden opstelde voor Nur Literatur. Misschien is manifest niet het juiste woord, want Nur Literatur is een literair podium en geen politieke partij. Maar als we een politieke partij zouden zijn geweest, dan zouden we een vreemde eend in de bijt zijn.
We spreken over 2000. Rotterdam staat op het punt Culturele Hoofdstad van Europa te worden. In plaats van over het weer praat men over “cross-over”, “kruisbestuiving” en “multiculturaliteit”. Rick van der Ploeg is staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Wie jong is, wie allochtoon is, wie de kunsten laat versmelten, krijgt subsidie. “Ik ben achttien jaar en in India geboren en vandaar ben ik onlangs aangesteld als nieuwe hoofdredacteur van Passionate,” zo luidde niet voor niets mijn uitleg aan de abonnees van het Tijdschrift voor de Nieuwe Letteren waarom ík de nieuwe hoofdredacteur was. Deze uitleg was waarheid. Zoals sommige mannen hun pik achterna lopen, zo liepen beleidsmakers in deze periode allochtonen achterna. Niet het verstand telde, maar het uiterlijk. Niet de kwaliteit, maar de afkomst.
Ik herinner me nog een gesprek met een theatermaker die subsidie wilde aanvragen voor een toneelstuk waarvoor ik de tekst zou gaan schrijven. De theatermaker zei: “Wat jammer dat je Van der Kwast heet, en niet Ahluwahlia.” De achternaam van mijn moeder is Ahluwalia. Hoe de theatermaker dat wist, was mij een raadsel. Maar dat hij het wist, zei genoeg: alleen de achternaam telde.
Wie vindt dat ik overdrijf, wil ik graag wijzen op het volgende: Toen ik subsidie aanvroeg voor mijn debuutroman werd die aanvraag afgewezen. Maar toen ik onder pseudoniem van Yusef el Halal subsidie aanvroeg voor een boek werd die aanvraag toegewezen. Zo veel vertrouwen de commissie letteren van de Rotterdamse Kunststichting had in het boek van meneer El Halal, zo weinig vertrouwen had men in een boek van meneer Van der Kwast.
Meneer El Halal was een vis in de subsidiewereld die iedereen binnen wilde halen. Hij schreef er zelf over: “De laatste tijd geef ik het nummer van Nadeem door. Als ik tegen iedereen ‘ja’ zou zeggen dan zou ik geen boek meer kunnen schrijven. Nadeem komt uit Irak. Hij spreekt drie woorden Nederlands. Dankjewel. Voor. Subsidie.”
Het doek viel voor Rick van der Ploeg in 2002. Boze tongen fluisteren dat hij verantwoordelijk is voor het failliet van de multiculturele samenleving, maar zo ver wil ik niet gaan. De multiculturele samenleving bestaat nog steeds, en zal ook blijven bestaan. Goed, het imago heeft misschien een deuk opgelopen.
Aan staatssecretaris Medy van der Laan de eer om daar iets aan te doen. Zij volgde Rick van der Ploeg op in 2003. Onder haar bewind werd niet langer de performer achterna gelopen, maar werd de jacht geopend op het publiek. Het publiek was een doorn in het oog van de politiek. Het was afwezig, en als het aanwezig was liet het zich niet mengen, het was elitair of urban, maar nooit beide. Maar vooral: het was zwart òf wit.
Maakt het de ijsjesmaker aan de Oude Binnenweg niet uit wie zijn ijs koopt, een museum of schouwburg of festival moet tegenwoordig alles in staat stellen om een divers publiek binnen te halen. Wie geen divers publiek heeft, loopt het risico in de toekomst minder overheidsgeld te ontvangen. In een artikel in De Volkskrant pleitte Medy van der Laan voor een financiële beloning voor musea die nieuw publiek weten te bereiken.
Maar het publiek laat zich geen museum of theaterzaal inlokken. Voor het publiek zit er tussen een ijsje en een tentoonstelling weinig verschil. En dan heb ik het niet over smaak of de prijs. Wat ik wil zeggen: ijs eet je als je er zin in hebt, en naar Museum Boijmans van Beuningen ga je ook alleen als je er zin in hebt. En zoals er mensen zijn die niet van ijs houden, zijn er ook mensen die niet van musea houden.
De multiculturele samenleving heeft een multiculturele cultuur voortgebracht. De literatuur is verrijkt, de beeldende kunst is verrijkt, dans is verrijkt, muziek is verrijkt, het theater is verrijkt, de film is verrijkt. Maar in plaats van deze verrijking als iets moois te zien, wordt het alsmaar als probleem behandeld. Wat dat betreft verschilt de multiculturele cultuur niet veel van de multiculturele samenleving waar cynisme de norm is en men niet meer spreekt van een probleem maar van een bedreiging.
Nu het Kabinet Balkenende II is gevallen, zou ik willen pleiten voor een staatssecretaris voor cultuur die niet de verschillen wil verkleinen, maar juist de verschillen respecteert. Want die verschillen zíjn de multiculturele samenleving.
Nur Literatur was vijf jaar geleden een tegengeluid. In een tijd waar andere literaire festivals hiphoppende minstrelen en vioolspelende rappers programmeerden, presenteerden wij schrijvers achter een katheder, met een glas water en een microfoon. Als ik nu een literair podium in het leven zou roepen en er een manifest voor zou moeten opstellen, dan zou ik volstaan met: “Literatuur, voor wie er van houdt.”
Daar gaat het om. De rest is politiek spel.
Ernest van der Kwast
Rini | 25 september 2006Politiek spel doet er niet toe ?! literatuur is superieur, zou het... |
Ernest van der Kwast | 25 september 2006Het laatste wat ik zou zeggen is dat literatuur superieur is. In mijn ogen is literatuur meer korfbal: niet heel sexy en slechts voor zeer weinigen interessant. |
Rini | 26 september 2006Helemaal mee eens, ik vind literatuur, tenminste het boek wat ik nu lees superieur. Maar bijvoorbeeld een spirituelere culturelere houding voor ieder en minder consumptie en meer betrokkenheid met global warming en dergelijke zaken. Tja, waarom zou de mensheid voortbestaan en zich verheffen, wat doet het er toe in het oneindig universum. |
Karin | 28 september 2006En zo zal de discussie altijd blijven bestaan: is de samenleving maakbaar, of zijn er altijd krachten die zo op elkaar inwerken dat al het politieke gehussel voor niets lijkt? |
Willij Vanderlinden | 01 oktober 2006Rijk In RotterdamTja, als beeldend kunstenaar en nu ook al cyberdiscuttantje genoemd door een college, bij deze een duit in het zakje, over de het in bescherming nemen van en het afzeiken op. |